Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment


Posiedzenia Senatu

36. posiedzenie Senatu

W dniach 19 i 20 marca br. odbyło się 36. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli: marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia powołano senatorów Alicję Stradomską i Krzysztofa Szydłowskiego; listę mówców prowadziła senator A. Stradomska.

Zatwierdzony przez Senat porządek 36. posiedzenia obejmował 8 punktów:

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o transporcie kolejowym*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" oraz o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Program ochrony brzegów morskich",

- drugie czytanie projektu ustawy o ustanowieniu dnia 16 października Dniem Ojca Świętego Jana Pawła II,

- drugie czytanie projektu uchwały w sprawie powołania Zgromadzenia Parlamentarnego Rzeczypospolitej Polskiej i Ukrainy,

- zmiany w składzie komisji senackich.

___________________

* Ustawa zawiera przepisy dostosowujące polskie prawodawstwo do prawa Unii Europejskiej.

Przed rozpoczęciem posiedzenia prowadzący obrady marszałek L. Pastusiak powitał delegację Rady Narodowej Republiki Słowackiej z jej przewodniczącym Pavolem Hrušowskim. Marszałek podkreślił, że w osobach znamienitych gości wita przedstawicieli kraju bardzo przyjaznego Polsce, kraju bliskiego Polsce nie tylko geograficznie, ale również językowo i kulturowo, przyjaciela, który kroczy tą samą drogą do struktur euroatlantyckich i jest znakomitym partnerem także we współpracy subregionalnej w Grupie Wyszehradzkiej.

Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 42. posiedzeniu, 27 lutego 2003 r., i trafiła do Senatu 3 marca br. Zgodnie z regulaminem Izby 4 marca marszałek skierował tę ustawę do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia oraz do Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego. Komisje rozpatrzyły tę ustawę i przygotowały swoje sprawozdania.

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia przedstawiła senator Wiesława Sadowska, która poinformowała, że posiedzenie komisji w sprawie ustawy sejmowej odbyło się 12 marca br. O randze rozpatrywanej ustawy decyduje fakt, że dotyczy ona ponaddziewięciomilionowej rzeszy obywateli pobierających świadczenia emerytalne lub rentowe.

Jak stwierdziła senator sprawozdawca, najbardziej kontrowersyjną sprawą pozostawał system waloryzowania świadczeń emerytalno-rentowych, który był równaniem z dwiema niewiadomymi: ile wyniesie podwyżka i kiedy zostanie wypłacona świadczeniobiorcom. Przypomniała, że na początku lat dziewięćdziesiątych waloryzację przeprowadzano wtedy, gdy wzrost przeciętnego wynagrodzenia przekraczał 10%. Od 1996 r. zaczęto waloryzować emerytury i renty wskaźnikiem uzależnionym od planowanej na dany rok inflacji i wzrostu płac. Ten mechanizm obowiązywał do stycznia 1999 r., kiedy to weszła w życie reforma ubezpieczeń społecznych. Przyjęty wówczas system waloryzacyjny zależał od planowanej na dany rok inflacji i poziomu wzrostu realnego przeciętnego wynagrodzenia. Zasady te zostały obwarowane tak licznymi uzupełnieniami, że przeciętny emeryt czy rencista nie jest w stanie mechanizmu waloryzacyjnego zrozumieć.

Upraszczając, można powiedzieć, że na wysokość waloryzacji w danym roku wpływają: prognozowana inflacja i tak zwany portfel świadczeniobiorców. Przy takim systemie największym zagrożeniem dla emerytów i rencistów były błędy planistyczne w prognozowaniu poziomu inflacji i wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Skutkiem takiego błędnego oszacowania inflacji na 2000 r. była drastycznie niska waloryzacja w 2002 r., kiedy to niektóre podwyżki świadczeń wynosiły zaledwie 3-4 zł brutto.

W opinii sprawozdawcy Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia, znowelizowana ustawa sejmowa eliminuje możliwość tego rodzaju rozczarowujących podwyżek. Po pierwsze, ustawa przesuwa termin waloryzacji z 1 czerwca na 1 marca. Po drugie, waloryzacja będzie polegała na prostym i łatwym działaniu arytmetycznym, możliwym do wykonania przez każdego obywatela, który umie liczyć, a mianowicie na pomnożeniu dotychczasowego świadczenia przez wskaźnik waloryzacyjny. Po trzecie, waloryzacji podlegać będą wszystkie emerytury i renty ustalone i przyznane do końca lutego danego roku.

Jak ustalany będzie ów wskaźnik? Będzie on nie mniejszy niż średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku i powiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, czyli bazować on będzie nie na inflacji planowanej, ale na rzeczywistej. Ostateczny wskaźnik waloryzacji będzie przedmiotem negocjacji rządu z partnerami społecznymi, czyli z komisją trójstronną.

Życie jest jednak skomplikowane i może się zdarzyć, że ten prosty system trzeba będzie skomplikować, jeżeli na przykład inflacja nieprzewidywalnie skoczy do góry. W ustawie zapisano, że jeśli wskaźnik cen towarów i usług w czerwcu danego roku w stosunku do grudnia roku poprzedniego wyniesie co najmniej 105%, to przeprowadzi się dodatkową waloryzację na poczet waloryzacji przyszłorocznej. Będzie ona przeprowadzana 1 września.

Wszystkie emerytury i renty przyznawane po 1 września do końca lutego roku następnego waloryzowane będą w momencie ich wypłacania.

Co się stanie, jeśli w drugim półroczu inflacja będzie bardzo wysoka w pierwszym półroczu, a w drugim półroczu niska, i średnioroczna będzie tak niska, że nie skonsumuje tej podwyżki danej we wrześniu? Jest zagwarantowane, że nie będzie wprowadzany wskaźnik ujemny i nikt na tym nie straci.

Emerytury i renty tak zwanych służb mundurowych będą waloryzowane na tych samych zasadach.

Znowelizowana ustawa wnosi też pewne zmiany dotyczące wypłat rent rodzinnych po zmarłych członkach rodziny. Do tej pory wyliczona renta rodzinna dzielona była na wszystkich uprawnionych w rodzinie. Jeżeli tak się zdarzyło, że na przykład matka podjęła pracę, to przyznana jej część renty przepadała, była zabierana. W tej chwili ustawa gwarantuje to, że całość renty będzie wypłacana, pozostanie w rodzinie.

Ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2004 r., z wyjątkiem przepisów o rentach, które wchodzą w życie trzydzieści dni po ogłoszeniu ustawy.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator W. Sadowska poinformowała, że Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia przyjęła proponowaną nowelizację bez poprawek.

W imieniu Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego sprawozdanie przedstawił senator Lesław Podkański. Senator poinformował, że komisja odbyła kilkugodzinną debatę, a jej podsumowaniem było zwrócenie uwagi na następujące problemy.

Pierwszy problem, który się pojawił w toku debaty, był związany z tym, co legło u podstaw inicjatywy rządu. Komisja zgodziła się z tym, że dotychczasowy system jest bardzo niezrozumiały i skomplikowany, a biorąc pod uwagę doświadczenia ostatnich lat, również niesprawiedliwy. Wynikało to przede wszystkim z faktu, że oparty został na wskaźnikach planowanych, a nie rzeczywistych. Jeśli uwzględni się jeszcze doświadczenia ostatnich lat, że zarówno założenia makroekonomiczne, jak i cel inflacyjny do tej pory nigdy nie pokryły się z rzeczywistością, to pojawia się konieczność i potrzeba przygotowania takiego mechanizmu, który będzie prostszy, a jednocześnie będzie się opierał na rzeczywistych, realnych wskaźnikach.

Po drugie, Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego pragnęła spojrzeć na problem zmiany ustawy również przez pryzmat zaopatrzenia rencistów i emerytów mundurowych. Komisja interesowała się również pracami w Sejmie nad tymi projektami i ustawami, które dotyczą zaopatrzenia emerytalnego i rentowego służb mundurowych. W szczególności komisja była zainteresowana tym, na jakim etapie jest praca w Sejmie nad inicjatywą obywatelską, popartą przez ponad sześćset tysięcy obywateli, dotyczącą nowelizacji ustawy regulującej nowy system zaopatrzenia rentowego i emerytalnego służb mundurowych.

Kolejna sprawa, jaką interesowała się komisja, to poparcie przedmiotowej ustawy w Sejmie. Ustawa uzyskała bardzo mocne poparcie, 377 posłów głosowało za, 17 było przeciw, a 4 wstrzymało się od głosu.

Bardzo dużo czasu komisja poświęciła analizie spraw finansowych. Senatorowie interesowali się kwestią, czy i w jakim stopniu proponowane rozwiązania wpłyną na zmianę wydatków. Senatorowie zastanawiali, czy w wyniku tej regulacji nie stracą świadczeniobiorcy. Pod adresem rządu skierowano pytania w tej sprawie. U podstaw rządowych prac nad projektem, jak również u podstaw prognoz ministra finansów dotyczących parametrów makroekonomicznych na najbliższe lata, legło między innymi założenie, że od roku 2003 do roku 2006 zakładany poziom inflacji będzie wynosił 3% rocznie, a realny wzrost wynagrodzeń będzie wyglądał w sposób następujący: w 2003 r. - 1%, w 2004 r. - 1,3%, w 2005 r. - 1,7%, w 2006 r. - 2%.

Na skierowane pod adresem rządu pytanie, jak się zmieni poziom wydatków, przedstawiciel rządu odpowiedział, że zakładając realizację ustawy na bazie podanych wskaźników i to, że one się sprawdzą, można przyjąć, że nie będzie w zasadzie istotnych zmian w zakresie zwiększenia bądź przepływu wydatków.

Kolejna sprawa, która była przedmiotem prac komisji, to kwestia tak zwanej waloryzacji ujemnej. Senatorowie interesowali się, co będzie w wypadku deflacji. Jeśli będzie deflacja, świadczeniobiorcy otrzymają swoje świadczenia na dotychczasowym poziomie.

Kolejne dwie sprawy, już szczegółowe, które były przedmiotem głębokiej dyskusji, dotyczyły brzmienia art. 89 ust. 1. Określa on poziom co najmniej 20-procentowego realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Zastanawiano się, czy nie należałoby tutaj wprowadzić podmiotu w kontekście 20% wartości czy wysokości realnego wzrostu procentowego. Po dyskusji komisja zgodziła się z zapisem sejmowym.

Kolejny szczegółowy zapis, który zrodził pewne wątpliwości, dotyczył art. 91 ust. 1. W ustawie przyjęto zapis, że jeśli inflacja wyniesie co najmniej 5%, to będzie dodatkowa waloryzacja. Wątpliwości senatorów budziły tutaj słowa "co najmniej". W obliczu wszystkich wyjaśnień komisja przyjęła brzmienie przedłożone przez Sejm.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator L. Podkański poinformował, że Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego postanowiła zarekomendować Izbie przyjęcie przedmiotowej ustawy bez poprawek.

W debacie nad ustawą sejmową dwa wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosiła senator Krystyna Sienkiewicz. Podczas przerwy w obradach postulowane zmiany rozpatrzyły Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia oraz Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego. Połączone komisje poparły proponowane poprawki.

W pierwszej kolejności poddano pod głosowanie wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 72 głosami, przy 8 za i 6 wstrzymujących się, odrzuciła ten wniosek.

Następnie przegłosowano obie poprawki, po czym Senat jednomyślnie, 87 głosami, podjął uchwałę:

Uchwała

Senat wprowadził poprawki do ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Ustawa została uchwalona przez Sejm na 42. posiedzeniu, 26 lutego 2003 r. Do Senatu została przekazana 3 marca. Marszałek Senatu 4 marca, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia oraz Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia przedstawiła senator Alicja Stradomska. Senator wskazała, że rozpatrywana ustawa wprowadza bardzo istotne zmiany w zakresie reklamowania i promowania napojów alkoholowych, jak również zasad sponsorowania imprez masowych.

W zasadniczej części ustawa liberalizuje ustawowe zakazy dotyczące reklamy i promocji piwa. Po pierwsze, umożliwia reklamowanie i promowanie piwa poprzez budowanie skojarzeń ze sportem, pod warunkiem jednak, iż reklama nie będzie wykazywała związku pomiędzy spożywaniem alkoholu a tężyzną fizyczną. Po drugie, przewiduje skrócenie o trzy godziny czasu chronionego, w którym zakazana jest reklama i promocja piwa w telewizji, radiu, teatrze oraz kinie, przy czym zakaz ten nie obejmuje reklamy prowadzonej przez organizatora imprezy sportu wyczynowego. Po trzecie, dopuszcza reklamowanie piwa na słupach, tablicach oraz innych stałych i ruchomych powierzchniach wykorzystywanych do reklamy, jeżeli 20% powierzchni reklamy zajmować będą widoczne i czytelne napisy, informujące o szkodliwości spożycia alkoholu lub o zakazie sprzedaży alkoholu osobom małoletnim. Zakazy dotyczące reklamy i promocji piwa nie będą dotyczyć reklamowania i promowania napojów alkoholowych w wydzielonych stoiskach w punktach sprzedaży.

Nowelizacja zawiera ponadto nową, poszerzoną definicję sponsorowania oraz zmienia przepisy dotyczące informowania o sponsorowaniu. W świetle przepisów nowelizacji możliwe będzie udzielanie pełnej informacji o sponsorowaniu imprez masowych przez producentów i dystrybutorów napojów alkoholowych o zawartości alkoholu do 7% oraz przez producentów i dystrybutorów napojów alkoholowych o zawartości alkoholu od 8% do 18%, jeżeli produkcja lub sprzedaż tych napojów nie stanowi ich zasadniczej działalności. Z kolei o sponsorowaniu imprez masowych przez producentów i dystrybutorów napojów alkoholowych zawierających od 8 do 18% alkoholu można będzie informować jedynie na zaproszeniu, bilecie, plakacie, produkcie lub tablicy informacyjnej związanej z określoną imprezą, czyli w miejscach przewidzianych do tego celu w dotychczasowych przepisach, a także wewnątrz czasopism i dzienników. Utrzymany zostaje zakaz informowania o sponsorowaniu przez producentów i dystrybutorów napojów alkoholowych zawierających powyżej 18% alkoholu.

Ustawa wprowadza również, jako zadanie własne gminy, organizowanie pozalekcyjnych zajęć sportowych. Środki na ten cel będą pochodziły między innymi z opłat uiszczanych przez podmioty świadczące usługi, których przedmiotem jest reklama napojów alkoholowych, prowadzona zgodnie z przepisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Senator sprawozdawca poinformowała, że komisja postanowiła wprowadzić do rozpatrywanej ustawy kilka poprawek.

Pierwsza poprawka dotyczyła definicji sponsorowania.

Poprawka druga skreślała wyrazy "lub profesjonalnego", ponieważ sport wyczynowy jest pojęciem szerszym i nie zachodziła taka potrzeba, aby właśnie sport profesjonalny był tam wydzielony.

Kolejna poprawka dotyczyła kwestii informowania o sponsorowaniu imprez. Ponieważ ustawa nie przewiduje zakazu informowania o sponsorowaniu imprez masowych przez producentów i dystrybutorów napojów alkoholowych o zawartości alkoholu do 7%, więc przepis ten konsekwentnie odnosi się do producentów i dystrybutorów napojów zawierających od 8 do 18% alkoholu.

Poprawka czwarta doprecyzowywała art. 1. Dodany został art. 1a.

Z kolei poprawka piąta wydłużała vacatio legis dla art. 1 pkt 4 - chodziło o  10% odpisu - który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

W imieniu komisji senator A. Stradomska wniosła o przyjęcie ustawy z przedstawionymi poprawkami.

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu przedstawił senator Ryszard Sławiński. Senator podkreślił, że ustawa uchwalona przez Sejm 26 lutego wprowadza istotne zmiany w zakresie reklamowania i promowania napojów alkoholowych, jak również zasad sponsorowania imprez masowych, na przykład sportowych.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, wypowiedzi posła prowadzącego ustawę, a także jego sejmowego adwersarza oraz senatorów, członków komisji, pokazały, że materia nowelizacji jest emocjonująca i niejednoznacznie przyjmowana, chociaż zarówno w opiniach, jak i głosowaniach wyraźnie przeważały głosy ją popierające. Podnoszono walor tej noweli, jakim jest określenie piwa jako napoju alkoholowego z racji zawartości powyżej 0,5% alkoholu. We wszystkich krajach Unii Europejskiej piwo uznawane jest właśnie za rodzaj napoju alkoholowego. By precyzyjnie wydzielić piwo spośród wszystkich napojów zawierających alkohol, jedna z poprawek zaproponowanych przez komisję oddzielała produkcję i sprzedaż napojów alkoholowych zawierających od 8 do 18% alkoholu, informując, że piwo to napój alkoholowy zawierający do 7% alkoholu.

Senator R. Sławiński zaznaczył, że podczas posiedzenia komisji sporo emocji wywołała jedna z dwóch zasadniczych dla tej noweli kwestii, mianowicie sprawa zliberalizowania ustawowych zakazów dotyczących reklamy i promocji piwa. Druga kwestia to ustanowienie daniny publicznej.

Pierwsza sprawa to umożliwienie reklamowania i promowania piwa poprzez budowanie skojarzeń ze sportem, pod warunkiem jednak, że reklama nie będzie pokazywała związku między spożywaniem alkoholu a tężyzną fizyczną.

Druga sprawa to skrócenie o trzy godziny czasu chronionego, w którym zakazana jest reklama i promocja piwa w telewizji, radiu, teatrze oraz kinie, przy czym zakaz ten nie obejmuje reklamy prowadzonej przez organizatora imprez sportu wyczynowego.

Trzecia kwestia to dopuszczenie reklamowania piwa na słupach, tablicach oraz innych stałych i ruchomych powierzchniach wykorzystywanych do reklamy, jeżeli 20% powierzchni reklamy zajmować będą widoczne i czytelne napisy informujące o szkodliwości spożycia alkoholu lub o zakazie sprzedaży alkoholu nieletnim.

Komisja zgodziła się co do tego, że w ostatnich latach nastąpiła jakościowa zmiana w kwestii picia alkoholu w Polsce. Zmniejsza się spożycie mocnych alkoholi, szczególnie wódek, na korzyść piwa, a nawet wina. To oczywiście nie oznacza, że picie piwa nie może doprowadzić do alkoholizmu. Piwo może i powinno stać się czynnikiem zmieniającym w Polsce kulturę picia, choć oczywiście lepiej by było, gdyby go w ogóle, podobnie jak innych alkoholi, nie pito.

Senator sprawozdawca poinformował, że członkowie komisji zdecydowanie opowiedzieli się za zliberalizowaniem regulacji dotyczących reklamy piwa, stwierdzając, iż związek pomiędzy reklamowaniem piwa a jego spożyciem jest znikomy czy wręcz żaden. Z całą pewnością jednak po wprowadzeniu tego przepisu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji będzie musiała monitorować zachowania stacji telewizyjnych i radiowych.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, rozpatrywana nowelizacja ma w podtekście "budżetową mizerię". Chodzi o to, by część środków uzyskanych dzięki złagodzeniu warunków reklamowania piwa została skierowana także na sport szkolny, czyli na zajęcia pozalekcyjne. Ustawa wprowadza bowiem nowy rodzaj daniny publicznej w postaci opłaty stanowiącej 10% ustalonego umownie wynagrodzenia netto za usługę polegającą na reklamowaniu napoju alkoholowego. Ze względu na brak przepisu przejściowego opłata ta będzie dotyczyć również zysków z tych umów, które zostały zawarte przed dniem wejścia w życie nowelizacji, jeżeli termin płatności wynagrodzenia przypadnie po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Sejmowa ustawa przewiduje ponadto krótkie, jedynie czternastodniowe vacatio legis dla wszystkich przepisów tej ustawy, a więc również dla przepisów wprowadzających nowy obowiązek podatkowy.

Senator R. Sławiński poinformował, że biuro legislacyjne Senatu, przywołując orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, w którym między innymi wypracowana została również zasada niewprowadzania zmian w prawie podatkowym w trakcie trwania roku podatkowego, oraz powołując się na zasady przyzwoitej legislacji jako sposobu budowania zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa, zaproponowało poprawkę - a komisja ją przyjęła - podtrzymującą wejście w życie ustawy w ciągu czternastu dni, z wyjątkiem art. 1 pkt 4, który wchodzi w życie 1 stycznia 2004 r.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że liberalizacja ustawy uchwalonej zaledwie rok temu ma przynieść 250 milionów zł na sport, w tym 50 milionów zł na sport szkolny. W opinii senatora, najwięcej emocji będzie zapewne budził wprowadzony nowy art. 132, regulujący wysokość i sposób przekazywania 10% umownie ustalonego wynagrodzenia netto za usługę polegającą na reklamowaniu napoju alkoholowego na rachunek utworzony w tym celu przez ministra właściwego do spraw sportu.

Dobrze - stwierdził senator - że Senat ustanawia dla tego przepisu vacatio legis do 31 grudnia 2003 r. Ministrowie edukacji i sportu oraz finansów będą mieli dzięki temu dość czasu, by przygotować niebudzące wątpliwości rozporządzenie, które pozwoli poprawić stan finansów w sporcie wyczynowym i wychowaniu fizycznym w szkole.

Kończąc swe wystąpienie, senator R. Sławiński poinformował, że Komisja Kultury i Środków Przekazu, przy pełnej świadomości ograniczeń i zagrożeń, ale także korzyści, w drodze głosowania, w którym 6 senatorów było za, a 2 wstrzymało się od głosu, zaaprobowała ustawę i rekomenduje Izbie jej przyjęcie wraz z pięcioma poprawkami.

Sprawozdawca mniejszości Komisji Kultury i Środków Przekazu senator Maria Szyszkowska stwierdziła, że jest sprawą zupełnie oczywistą, iż zachodzi ścisły związek między spożyciem piwa, a więc alkoholu, a reklamą, bo gdyby było inaczej, nie trwałaby walka o to, ażeby owe reklamy mogły być tak powszechne i tak wcześnie już pokazywane w telewizji.

Senator zaznaczyła, że sens nowelizacji rozpatrywanej ustawy sprowadza się właściwie do bardzo prozaicznej sprawy, mianowicie do potrzeby uzyskania środków finansowych na wsparcie sportu z reklam piwa. Zysk jest czymś oczywistym, ale strata jest - w przekonaniu mniejszości komisji - niewymierna, dlatego że sugestywne obrazy pokazywane w mediach będą powodowały o wiele większe spożycie piwa aniżeli ma to miejsce obecnie. Jest bezsporne, że zachodzi związek pomiędzy spożyciem piwa a wzrostem alkoholizmu.

Biorąc jednak pod uwagę ogólne kłopoty finansowe rządu, mniejszość postanowiła wnieść, jako propozycję minimalną, żeby reklama piwa była dozwolona przynajmniej dopiero od godziny 23.00 w telewizji.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji. Senatorowie: Teresa Liszcz, Jan Szafraniec, Zbigniew Romaszewski, Mieczysław Janowski, Adam Biela, Anna Kurska, Janina Sagatowska, Franciszek Bachleda-Księdzularz, Dorota Simonides, Andrzej Wielowieyski przedstawili wniosek o odrzucenie ustawy w całości.

Wszystkie wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyły dwie komisje senackie. Połączone komisje poparły 9 spośród 20 zgłoszonych ogółem poprawek i wniosków.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności głosowano nad wnioskiem o odrzucenie ustawy (Senat 67 głosami, przy 17 za i 1 wstrzymującym się, odrzucił ten wniosek), następnie poddano pod głosowanie poszczególne poprawki oraz całość projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek. W wyniku tego ostatniego głosowania Izba 72 głosami, przy 13 przeciw i 2 wstrzymujących się, powzięła uchwałę:

Uchwała

Ustawa o transporcie kolejowym - przyjęta z poprawkami

Ustawa została uchwalona przez Sejm 26 lutego br., na 42. posiedzeniu. Do Senatu wpłynęła 3 marca i z polecenia marszałka zajęły się nią komisje Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Skarbu Państwa i Infrastruktury.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator Zbigniew Kulak podkreślił, że ustawa o transporcie kolejowym stanowi kolejny element prac rządowych i parlamentarnych związanych z dostosowaniem polskiego prawa do prawa Unii Europejskiej, dlatego też była tematem prac Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Ustawa ma zastąpić obowiązującą ustawę z 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym.

Senator zaznaczył, że ustawa została uchwalona w czasie, kiedy rynek transportu kolejowego był jeszcze w całości obsługiwany przez państwowe przedsiębiorstwo "Polskie Koleje Państwowe". Zarówno ogólna koncepcja obowiązującej ustawy, jak i zawarte w niej szczegółowe rozwiązania w istotny sposób zostały określone wynikającymi z takiej sytuacji uwarunkowaniami, mimo że zakładały odrębność podmiotów zajmujących się zarządzaniem liniami kolejowymi i przewozami kolejowymi. W rezultacie takiego rozdzielenia i wprowadzenia obowiązku uzyskania koncesji, zarówno przez zarządców kolei, jak i przewoźników kolejowych, rynek drogi kolejowej zaistniał zanim określono warunki jego funkcjonowania. Na podstawie wymienionej ustawy wydano jedenaście koncesji na zarządzanie liniami kolejowymi i dwadzieścia siedem koncesji na wykonywanie przewozów. Koncesje na wykonywanie przewozów kolejowych wydawane były na czas określony przewoźnikom kolejowym na przewozy osób, przy zastosowaniu ograniczeń obszarowych, lub określonych rodzajów towarów na wyznaczonych trasach. Powoduje to, iż niezależnie od zmieniającej się sytuacji na rynku zarówno okres, jak i obszar działania przewoźników kolejowych są ograniczone.

Senator Z. Kulak przypomniał, że w lutym i marcu 2001 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły pakiet dyrektyw dotyczących kolei. Państwa członkowskie są zobowiązane do wprowadzenia w życie tego pakietu do 15 marca br. Jak wskazał senator sprawozdawca, zakładając osiągnięcie naszej gotowości do końca br., zachodzi potrzeba rozpoczęcia wdrażania całego pakietu dyrektyw kolejowych w Polsce. Pakiet ten stanowi kontynuację rozwiązań zawartych we wcześniejszych rozporządzeniach i obejmuje: dyrektywę 2001/12 Parlamentu Europejskiego z 26 lutego 2001 r. (dyrektywa w sprawie rozwoju kolei Wspólnoty), dyrektywę 2001/13 Parlamentu Europejskiego z 26 lutego 2001 r. (dyrektywa w sprawie koncesjonowania przedsiębiorstw kolejowych), dyrektywę 2001/14 Parlamentu Europejskiego z 26 lutego 2001 r. (dyrektywa w sprawie alokacji zdolności przelotowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz świadectw bezpieczeństwa). Kolejne dyrektywy to: nr 96/49WE z 23 lipca 1996 r. dotycząca zbliżenia prawodawstwa państw członkowskich przy transporcie towarów niebezpiecznych drogą kolejową, nr 96/35WE z 3 czerwca 1996 r. dotycząca wyznaczenia oraz kwalifikacji zawodowych doradców w zakresie bezpieczeństwa w dziedzinie transportu towarów niebezpiecznych drogą kołową, kolejową oraz żeglugą śródlądową, dyrektywa Parlamentu Europejskiego nr 2000/18WE z 17 kwietnia 2000 r. dotycząca minimalnych wymogów w zakresie egzaminów na doradcę do spraw bezpieczeństwa przy transporcie kolejowym, drogowym i wodnym śródlądowym towarów niebezpiecznych, i ostatnia - rozporządzenie nr 1191/69/EWG z 26 czerwca 1969 r. w sprawie działań państw członkowskich w zakresie obowiązków służby publicznej w transporcie kolejowym, drogowym i wodnym śródlądowym wraz z rozporządzeniem nr 1893/91.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że wymienionych przepisach Unii Europejskiej określono rozwiązania dotyczące systemu funkcjonowania tak zwanych wolnych dróg kolejowych na obszarze Wspólnoty. Dyrektywa 2001/13, zmieniająca dyrektywę 95/18 w sprawie koncesjonowania przedsiębiorstw kolejowych, definiuje koncesję jako wydane przez państwo członkowskie zezwolenie uznające zdolność prawną przedsiębiorstwa kolejowego do wykonywania przewozów kolejowych. W dotychczas wydawanych koncesjach wprowadzono natomiast zapis: niniejsza koncesja upoważnia do przewozu osób lub rzeczy na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Dotychczasowa ustawa o transporcie kolejowym w art. 24 stanowiła, że działalność polegająca na zarządzaniu liniami kolejowymi i wykonywania przewozów kolejowych podlega koncesjonowaniu.

Senator Z. Kulak podkreślił, że występuje istotna różnica między pojęciem "koncesji" w przepisach Unii Europejskiej i przepisach prawa polskiego. Według dyrektywy Unii Europejskiej pojęcie to oznacza stwierdzenie zdolności prawnej, w rozumieniu zaś ustawodawstwa polskiego jest to prawo wykonywania działalności przewozowej. Zgodnie z przepisami unijnymi koncesja sama w sobie nie uprawnia jej posiadacza do dostępu do infrastruktury kolejowej, daje tylko prawo do ubiegania się o dostęp, a o przyznaniu rzeczywistego dostępu decyduje zarząd kolei, do którego zwraca się koncesjonowany przewoźnik kolejowy. Wiąże się to z koniecznością stwierdzenia, że zostały spełnione określone warunki, od których zależy przyznanie odpowiednich tras przejazdu. Tak więc, według rozwiązań unijnych, na etapie przyznawania koncesji stwierdza się zdolność prawną, a na etapie przyznawania tras - zdolność techniczną. Konsekwencją takiego podejścia jest określony w aneksie do dyrektywy 2001/13 zakres warunków wymaganych do udzielenia koncesji. Są to warunki prawne, na przykład niekaralność, organizacyjne, kompetencyjne i finansowe, dokumentujące zdolność do utworzenia i zarządzania potencjałem technicznym i organizacyjnym, który jest niezbędny do wykorzystania koncesji. W obowiązującej ustawie o transporcie kolejowym, już na etapie składania wniosku o przyznanie koncesji, żąda się udokumentowania prawa do dysponowania kolejowymi pojazdami szynowymi oraz możliwości technicznych, gwarantujących prawidłowe wykonywanie działalności objętej koncesją. W wypadku niespełnienia tych warunków, w szczególności niedysponowania odpowiednim taborem, następuje odmowa udzielenia koncesji.

Kolejną istotną różnicą jest obowiązek posiadania koncesji na działalność polegającą na zarządzaniu liniami kolejowymi w prawie polskim. Dyrektywy Unii Europejskiej takiego obowiązku nie przewidują.

Następna różnica dotyczy zasięgu ważności koncesji oraz zakresu możliwych jej ograniczeń. Według art. 4 ust. 5 dyrektywy 2001/13 koncesja wydana przez którekolwiek z państw członkowskich jest ważna na obszarze całej Wspólnoty, natomiast według ustawy o transporcie kolejowym udostępnianie linii kolejowej zagranicznemu przewoźnikowi kolejowemu następuje, jeżeli tak stanowi umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną. Ponadto ustawodawstwo polskie dopuszcza ograniczenie koncesji w określonym zakresie lub na określonym obszarze, podczas gdy regulacje unijne dopuszczają jedynie ograniczenie zakresu wykonywanych przewozów. Z oczywistych względów dopóki Polska nie jest członkiem Unii Europejskiej, nasze prawo nie może regulować tej sprawy w taki sposób. Zgodnie z prawem unijnym uzyskanie koncesji upoważnia przewoźnika kolejowego do ubiegania się o dostęp do określonych linii. Procedury te zostały szczegółowo uregulowane w dyrektywie 2001/14, z której wynika, że zarząd kolei jest zobowiązany określić warunki dostępu do swojej sieci i zasady korzystania z niej w opracowanym przez siebie regulaminie. Na tej podstawie przewoźnicy kolejowi na równych prawach mogą zgłaszać wnioski, a następnie zawierać umowy o korzystanie z tras wprowadzonych do rozkładu jazdy, uwzględnionych w wykresie ruchu. Projekt ustawy określa zakres spraw regulowanych regulaminem oraz ogólne zasady ustalania cen za korzystanie z infrastruktury.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej postanowiła rekomendować Izbie wprowadzenie 20 poprawek do ustawy. Poprawka pierwsza zastępowała określenie "podmiot gospodarczy" określeniem "przedsiębiorca", zgodnie z terminologią przyjętą w ustawie.

Poprawka druga zmieniała zapis pkt 2 w ust. 1, dodając "licencjonowania transportu kolejowego", co jest związane z tym, że prezes UTK jest organem właściwym w sprawie licencjonowania przewozów kolejowych, podczas gdy licencje udzielane są nie tylko na wykonywanie przewozów, ale też na udostępnianie pojazdów trakcyjnych. Stąd należy rozszerzyć kompetencje prezesa, określone w przepisie.

Poprawka trzecia zmieniała sformułowanie "właściciele bocznic kolejowych" na sformułowanie "użytkownicy bocznic kolejowych".

Poprawka czwarta dotyczyła art. 14 ust. 6: do postanowień wydanych przez prezesa UTK, na które służy zażalenie, stosuje się odpowiednio przepis ust. 5 stanowiący, iż od decyzji wydanych przez prezesa w sprawach zatwierdzenia stawek opłat dodatkowych i podstawowych oraz nakładania kar pieniężnych, przysługuje odwołanie do sądu okręgowego w Warszawie, sądu antymonopolowego. Taka redakcja art. 14 ust. 6 pozostawiała wątpliwość, czy zażalenie do sądu będzie można wnosić w stosunku do wszystkich postanowień, na które służy zażalenie, czy też chodzi tylko o postanowienia wydawane w sprawach zatwierdzenia stawek opłat dodatkowych i podstawowych oraz nakładania kar pieniężnych - jeżeli intencja ustawodawcy była taka, aby tylko w tych sprawach przysługiwała droga sądowa.

Poprawka piąta zmieniała zapis "postanowień" na "zażalenia na postanowienie", zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego.

Poprawka szósta zastępowała określenie "ruch na liniach kolejowych" pojęciem szerszym "ruch kolejowy".

Poprawka siódma dotyczyła przepisu stanowiącego, że wysokość opłat związanych ze stwierdzaniem kwalifikacji pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio dotyczących prowadzenia i bezpieczeństwa ruchu na liniach kolejowych nie może przekraczać 10% najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników obowiązującego w dniu złożenia wniosku. Zdaniem komisji, jeżeli zamiarem ustawodawcy jest uzależnienie opłaty od wynagrodzenia podlegającego waloryzacji, określenie "najniższe wynagrodzenie" należy zastąpić określeniem "minimalne wynagrodzenie".

Poprawka ósma zmieniała wyraz "powinni" na wyrazy "są zobowiązani".

Poprawka dziewiąta dotyczyła tytułu rozdziału 6 "Udostępnianie i opłaty za udostępnianie infrastruktury kolejowej". Komisja zaproponowała, żeby tytuł ten brzmiał: "Udostępnianie infrastruktury kolejowej i opłaty za korzystanie z infrastruktury kolejowej".

Poprawka dziesiąta zmieniała zapis "3 miesiące" na "6 miesięcy". Chodziło o to, że wnioski o przydzielanie tras pociągów przewoźnicy kolejowi powinni złożyć na osiem miesięcy przed wejściem w życie rozkładu jazdy. Skrócenie tego okresu do trzech miesięcy spowoduje trudności w opracowaniu rozkładu jazdy. Poprawkę tę sugerował przedstawiciel rządu.

Poprawka jedenasta dotyczyła zapisu stanowiącego, że z budżetu państwa jest finansowane między innymi utrzymywanie linii kolejowych o znaczeniu wyłącznie obronnym. W celu uniknięcia wątpliwości zaproponowano zapis uszczegółowiający: "z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 2".

Poprawka dwunasta polegała na wprowadzeniu słowa "nie" do zapisu, który będzie wtedy stanowił, że samorząd województwa może nie wyrazić zgody na zaprzestanie wykonywania przewozu w ramach obowiązku służby publicznej, jeżeli nie dokona wyboru innego przewoźnika kolejowego itd.

Poprawka trzynasta przewidywała skreślenie w art. 47 się wyrazów "na wykonywanie przewozów kolejowych".

Poprawka czternasta stanowiła, że wymagania dotyczące dobrej reputacji przedsiębiorców ubiegających się o udzielenie licencji uznaje się za spełnione, jeśli członkowie organu zarządzającego osoby prawnej i osoby zarządzające spółką jawną lub komandytową albo osoby prowadzące działalność gospodarczą nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne należące do jednych z wymienionych kategorii. W przepisie pominięto osoby zarządzające spółką komandytowo-akcyjną, a określone w nim kategorie przestępstw nie odpowiadają systematyce przyjętej w kodeksie karnym. Stąd propozycja poprawki.

Poprawka piętnasta dotyczyła przepisu stanowiącego, że przedsiębiorca ubiegający się o licencję powinien przedstawić zestawienie wpływów pieniężnych na rok, w którym ubiega się o licencję, i na rok kolejny. Wydaje się bowiem, że na rok kolejny może być przedstawione jedynie planowane zestawienie wpływów.

Poprawka szesnasta zmierzała do tego, żeby funkcjonariuszem Straży Ochrony Kolei musiała być osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Poprawka siedemnasta zastępowała wyrazy "w pociągach i pojazdach kolejowych" wyrazami "w pociągach i innych pojazdach kolejowych". Chodziło tu również o urządzenia robocze poruszające się po torach kolejowych.

Poprawka osiemnasta, dotycząca zapisu stanowiącego, że na sposób przeprowadzenia czynności przez funkcjonariusza Straży Ochrony Kolei przysługuje zażalenie, poprawiała odwołania ustawowe w zapisie art. 60 ust. 3.

Poprawka dziewiętnasta skreślała dwukrotnie użyte wyrazy "na liniach kolejowych".

Poprawka dwudziesta Również była właściwie zmianą korygującą zapis pod względem prawnym.

Senator sprawozdawca podkreślił, że przedstawione poprawki nie budziły istotnych kontrowersji. W większości zostały przyjęte jednomyślnie przez senatorów obecnych na posiedzeniu komisji. Ich ostateczne brzmienie było wynikiem merytorycznego zasygnalizowania i przygotowania przez biuro legislacyjne oraz pomocy ministra Andrzeja Piłata i jego zespołu ekspertów oraz posła Bogusława Liberadzkiego, sprawozdawcy ustawy w Sejmie.

Sprawozdanie Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury przedstawił senator Włodzimierz Łęcki. Jak stwierdził, komisja bardzo wnikliwie przeanalizowała ustawę. W dwudziestu wypadkach poprawki komisji infrastruktury pokrywały się z poprawkami komisji spraw zagranicznych. Z pozostałych ośmiu poprawek sześć miało charakter porządkowy, doprecyzowujący, dwie zaś były bardziej istotne.

W odniesieniu do art. 4 pkt 1 komisja zaproponowała następujące brzmienie definicji infrastruktury kolejowej: "infrastruktura kolejowa - linie kolejowe oraz inne budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod nie gruntami, usytuowane na obszarze kolejowym, przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozu osób i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu majątku zarządcy".

W drugiej istotnej poprawce komisja zaproponowała, aby w art. 68, dotyczącym wprowadzenia przepisów w życie, wydłużyć terminy. Dotychczasowy zapis brzmiał: "Przedsiębiorcy prowadzący do dnia wejścia w życie ustawy działalność w zakresie przewozów kolejowych osób lub rzeczy są obowiązani, w terminie do 30 września 2003 r.". Komisja zaproponowała przesunięcie tego terminu do 31 grudnia.

Była tam również mowa o udzielaniu licencji. Komisja zaproponowała, aby w pkt 2 prezes UTK był zobowiązany udzielić lub odmówić udzielenia licencji w określonym terminie. W zapisie dotychczasowym był termin 31 grudnia 2003 r., komisja zaś zaproponowała termin 29 lutego 2004 r., licząc na to, że skoro prace legislacyjne trochę trwały i jeszcze potrwają, wydłużenie tego okresu zapewni sprawne wprowadzenie ustawy w życie.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie wnioski rozpatrzyły dwie komisje senackie. Połączone komisje poparły 37 spośród 50 zgłoszonych ogółem poprawek.

Poprawki poddano pod głosowanie, po czym Izba 80 głosami, przy 1 przeciw i 6 wstrzymujących się, podjęła uchwałę:

Uchwała

Senat wprowadził poprawki do ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" oraz o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 42. posiedzeniu, 27 lutego 2003 r.; 3 marca została przekazana do Senatu. Marszałek skierował ją do Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury, która przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Marian Lewicki zaznaczył, że rozpatrywana ustawa zawiera ważne regulacje prawne. Po pierwsze, regulacje w zakresie restrukturyzacji finansowej zobowiązań publicznoprawnych PKP, polegającej na ich umorzeniu wraz z odsetkami za zwłokę, opłatą prolongacyjną oraz kosztami egzekucyjnymi. Dotyczy to zobowiązań wobec budżetu państwa znanych na dzień 30 czerwca 2002 r. z tytułu podatków, ceł oraz znanych na dzień 31 grudnia 2001 r. zaległości wobec ZUS, Funduszu Pracy, PFRON, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz zobowiązań podatkowych stanowiących dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Podstawą umorzenia tych zobowiązań jest spełnienie określonych w ustawie warunków. Z dniem wejścia w życie ustawy wstrzymuje się wykonanie podjętych przed tym dniem decyzji o egzekucji przedmiotowych zobowiązań, a wszczęte postępowania egzekucyjne podlegają zawieszeniu do dnia wydania decyzji o zakończeniu restrukturyzacji. Senator sprawozdawca zaznaczył, iż restrukturyzacja na zasadach określonych w przedmiotowej ustawie trwa jeden rok, ponieważ organ restrukturyzacyjny, na przykład właściwy dla danego zobowiązania urząd skarbowy, do momentu złożenia do tego organu wniosku o wszczęcie z mocy prawa takiego postępowania, zobowiązany jest po upływie jednego roku wydać decyzję o zakończeniu restrukturyzacji, w której stwierdza umorzenie zobowiązań, oczywiście po spełnieniu warunków określonych ustawą.

Po drugie, w zakresie restrukturyzacji finansowych zobowiązań cywilnoprawnych poprzez zawarcie przez PKP i spółki grupy ugody restrukturyzacyjnej z wierzycielami wierzytelności cywilnoprawnych. Przedmiotem ugody może być restrukturyzacja tych zobowiązań, polegająca w szczególności na umorzeniu ich w całości lub w części, rozłożeniu na raty bądź na odroczeniu spłaty. Postępowanie restrukturyzacyjne może być wszczęte w terminie do 31 grudnia 2003 r., a organem właściwym do jego wszczęcia jest minister właściwy do spraw transportu.

Trzecia, bardzo ważna zmiana to zwiększenie limitów gwarantowanych przez skarb państwa z kwoty 3,9 miliarda zł do kwoty 6 miliardów zł na sfinansowanie restrukturyzacji zadań ujętych w ustawie, na przykład na spłatę zobowiązań eksploatacyjnych czy inwestycyjnych, zaciągniętych kredytów pomostowych gwarantowanych już przez skarb państwa oraz na dofinansowanie regionalnych przewozów pasażerskich. Niedobór środków przewidzianych na dofinansowanie regionalnych przewozów pasażerskich w latach 2001-2003 wynosi już półtora miliarda zł w odniesieniu do poziomu określonego ustawą.

Czwarta zmiana to przyspieszenie bardzo ważnej kwestii, jaką są procedury regulacji stanu prawnego gruntów będących częścią składową linii kolejowych w celu wniesienia ich aportem do PLK SA. Ustawa przewiduje uporządkowanie stosunków własnościowych gruntów będących częścią składową linii kolejowych w rozumieniu ustawy o transporcie krajowym i zakłada, że grunty, na których położone są linie kolejowe, o nieuregulowanym statusie prawnym, stają się z mocy prawa własnością skarbu państwa, za odszkodowaniem wypłaconym oczywiście przez PKP SA. Uznaje się, że podobnie jak w odniesieniu do dróg publicznych, w tym wypadku został spełniony warunek celu publicznego, stanowiący podstawę dopuszczalności wywłaszczenia. Ma to być dodatkowy instrument prawny, oprócz istniejących w ustawie regulacji, który przyspieszy porządkowanie stanu prawnego.

Senator sprawozdawca podkreślił, że projektowane przepisy pozwolą na realizację ciążącego na PKP SA ustawowego obowiązku polegającego na wniesieniu do PLK SA w formie wkładów niepieniężnych linii kolejowych, w tym gruntów będących ich częścią składową, oczywiście po uregulowaniu stanu prawnego. Według informacji Ministerstwa Infrastruktury problem dotyczy około dwudziestu trzech i pół tysiąca kilometrów linii kolejowych oraz około czterdziestu jeden tysięcy działek o nieuregulowanym obecnie statusie prawnym.

Kolejna bardzo ważna zmiana dotyczy podmiotu finansującego świadczenia przedemerytalne pracowników zwolnionych z PKP w 2000 r. Zgodnie z nią od 1 stycznia 2003 r. Fundusz Pracy przejmie finansowanie świadczeń przedemerytalnych pracowników zatrudnionych w PKP na podstawie stosunku pracy nawiązanego przed 7 stycznia 1999 r., a następnie zwolnionych z PKP w 2000 r. z przyczyn dotyczących zakładu pracy, jednakże z zastrzeżeniem, że 10% kwoty wypłaconej na świadczenia przedemerytalne przez PKP SA będzie w dalszym ciągu zwracane Funduszowi Pracy. Ponadto zobowiązuje się PKP SA wobec Funduszu Pracy do finansowania tych świadczeń, które powstały do 31 grudnia 2000 r. Muszą być spłacone przez PKP SA. Regulacje te przyjęto z tego względu, że wypadek PKP SA stanowił wyjątek od powszechnie obowiązujących zasad finansowania świadczeń przedemerytalnych. Jednocześnie było to dla spółki bardzo dużym obciążeniem finansowym.

Senator M. Lewicki zaakcentował, że opiniowany projekt ustawy zasadniczo wymaga zmian z dwóch powodów. Po pierwsze, równolegle prowadzone są prace legislacyjne nad ustawą o transporcie kolejowym, po drugie zaś, nastąpił upływ czasu od momentu uchwalenia ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, co powoduje nierealność niektórych przyjętych tam terminów.

Dlatego Komisja Skarbu Państwa i Infrastruktury postanowiła zaproponować zmiany do rozpatrywanej ustawy.

Pierwsze dwie poprawki komisji wynikały z faktu równoległego rozpatrywania tekstu tej ustawy oraz ustawy o transporcie kolejowym i dążenia do zapewnienia spójności obu regulacji.

Poprawka trzecia dotyczyła urealnienia dat przyjętych w wersji ustawy uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 27 lutego br. poprzez przesunięcie ich o trzy miesiące.

Poprawka czwarta miała charakter merytoryczny, zmieniała regulację obligatoryjną na fakultatywną.

Poprawka piąta dostosowywała nazewnictwo do terminologii obowiązującej w nowej ustawie o transporcie kolejowym.

Poprawka szósta, o charakterze legislacyjnym, miała na celu zachowanie zgodności z zasadami tworzenia i publikowania aktów prawnych.

W imieniu Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy z zaproponowanymi poprawkami.

Wnioski o charakterze legislacyjnym złożył także senator Marian Noga.

Zgłoszone poprawki rozpatrzyła komisja senacka. Komisja poparła wszystkie zaproponowane poprawki.

Poprawki poddano pod głosowanie, po czym Izba 84 głosami, przy 3 wstrzymujących się, podjęła uchwałę:

Uchwała

Ustawa o ustanowieniu programu wieloletniego "Program ochrony brzegów morskich" - przyjęta z poprawkami

Ustawa została uchwalona przez Sejm na 42. posiedzeniu, 28 lutego 2003 r.; do Senatu została skierowana 3 marca. Marszałek Senatu 4 marca, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Ochrony Środowiska oraz do Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdawca Komisji Ochrony Środowiska senator Apolonia Klepacz podkreśliła, że celem ustawy jest ustanowienie, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, dwudziestoletniego programu, obejmującego swoim zakresem przedsięwzięcia mające na celu zabezpieczenie brzegów morskich przed zjawiskiem erozji i powodzi sztormowych. Na program ten, który ma być realizowany przez dyrektorów urzędów morskich w latach 2004-2023, przewiduje się łącznie kwotę 911 milionów zł, pochodzących z budżetu państwa i środków pozabudżetowych. Zakłada się przy tym, że jednoroczne nakłady na realizację tego programu nie mogą być mniejsze niż 25 milionów 550 tysięcy zł polskich.

Planowane szczegółowe nakłady na realizację zadań objętych programem oraz szczegółowy wykaz zadań określa załącznik do ustawy. Jak poinformowała senator sprawozdawca, analizując ten załącznik do ustawy, Komisja Ochrony Środowiska interesowała się nie tylko słusznością zaproponowanych do ochrony i odbudowy obszarów brzegów morskich, ale także proponowanymi metodami ochrony brzegu na tych odcinkach. Przyjęto do akceptacji informację, że załącznik do ustawy opracowano na podstawie wyników wieloletnich badań naukowych Instytutu Morskiego w Gdańsku. Jednocześnie, ze względu na to, że to jest program na długi czas, umożliwia on aplikacje najnowszych zdobyczy wiedzy w tej dziedzinie, wynikających z postępu naukowo-technicznego. Nie kwestionowano zapisów zawartych w załączniku. Za celowe uznano odbudowę proponowaną metodą sztucznego zasilania plaż piaszczystych, które stanowią nasz skarb narodowy.

Senator A. Klepacz poinformowała też, że Komisja Ochrony Środowiska na posiedzeniu 12 marca br., rozpatrując ustawę, zapoznała się szczegółowo z genezą i celami "Programu ochrony brzegów morskich", obejmującego jednolity plan ochrony, zabezpieczenia i odbudowy tych brzegów. Rozważono coroczne straty, jakie powstawały w ostatnich latach w linii brzegowej, straty w obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, w środowisku terenów nadbrzeżnych Bałtyku, a także straty finansowe wywoływane powodziami sztormowymi. Zapoznano się ze źródłami finansowania tego programu i możliwościami korzystania ze środków pomocowych Unii Europejskiej w ramach narodowego planu rozwoju, sektorowego programu operacyjnego "Transport i gospodarka morska" oraz zintegrowanych programów operacyjnych rozwoju regionalnego województw nadmorskich na lata 2004-2006.

Przyjęto z satysfakcją deklarację rządu zapisaną w ustawie, że coroczne sprawozdanie z realizacji programu wraz z harmonogramem na rok następny będzie prezentowane przed Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, że rozpatrywana ustawa nie budziła zastrzeżeń legislacyjnych. Zwrócono jednak uwagę na niewłaściwą konstrukcję redakcyjną art. 2 pkt 3. Dążąc do zapewnienia poprawności stylistycznej tego przepisu, Komisja Ochrony Środowiska postanowiła rekomendować Izbie przyjęcie poprawki, polegającej na skreśleniu w art. 2 pkt 3 wyrazów "czynności, prace i badania dotyczące".

Sprawozdanie Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury przedstawiła senator Czesława Christowa. Senator przypomniała, że ustawa ma na celu zabezpieczenie brzegów morskich przed zjawiskiem erozji. Program zawiera zadania zapewniające osiągnięcie założonego celu, mianowicie: budowę, rozbudowę i utrzymanie systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego terenów nadmorskich, zapewnienie stabilizacji linii brzegowej według stanu na 2000 r. i zapobieganie zanikowi plaż, a także monitorowanie stanów brzegów morskich oraz prowadzenie badań naukowych.

Senator wskazała, że z prognoz Instytutu Morskiego w Gdańsku wynika, iż stały wzrost poziomu morza spowoduje w tym stuleciu cofnięcie się linii brzegowej o 100-400 m, a nieodwracalne straty lądu w pasie nadmorskim wyniosą około 120 km2. Przewidywany jest szybko postępujący zanik plaż i zmniejszenie atrakcyjności nadmorskich miejscowości wypoczynkowych. W konsekwencji drastycznie zmniejszą się dochody gmin nadmorskich i ograniczy zatrudnienie w turystyce. Zagrożone jest także cenne przyrodniczo środowisko strefy brzegowej. Około 20% obszaru zagrożonego powodzią i erozją morską ma cechy unikatowości w skali Europy oraz w skali kraju.

Na podstawie wyników badań Instytutu Morskiego w Gdańsku można też stwierdzić, że zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi sztormowych. Zalaniem jest zagrożonych około 2 tysięcy 200 km2 terenów nadmorskich. Zagrożenie powodziowe dotyczy mierzei nisko położonych oraz depresyjnych obszarów przymorskich, a także wysokich brzegów klifowych. Prognozy zagrożeń potwierdzają sztormy, które wystąpiły w okresie od listopada 2001 r. do stycznia 2002 r., powodując ogromne straty na Półwyspie Helskim i na wybrzeżu środkowym.

W załączniku do ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Program ochrony brzegów morskich" wskazano rejony, które zgodnie z programem będą szczególnie intensywnie chronione. Przewiduje się, że doprowadzenie do stabilizacji linii brzegowej w rejonach chronionych spowoduje sukcesywne ograniczenie wielkości erozji na odcinkach niechronionych. Preferowanym sposobem technicznej ochrony brzegów, zawartym w programie, jest sztuczne zasilanie, to jest odbudowa podbrzeża, plaż i wydm z piasku pozyskiwanego z dna morskiego wraz z zastosowaniem budowli wspomagających. Do ochrony brzegów morskich będzie wykorzystywany niezanieczyszczony urobek, pozyskiwany z prac pogłębiarskich na torach wodnych i redach portów.

Wymagane roczne nakłady finansowe na przedsięwzięcia przewidziane w programie powinny wynosić średnio 45 milionów 550 tysięcy zł. Ogólnie w ustawie przewidziana jest suma 25 milionów 550 tysięcy zł - minimalnie kwota na tym poziomie będzie przyznawana w każdym budżecie rocznym przez dwadzieścia lat, od roku 2004 do 2023 r. Ogółem nakłady inwestycyjne wyniosą 911 milionów zł.

Oprócz źródeł budżetowych, stanowiących podstawę finansowania prac wynikających z "Programu ochrony brzegów morskich", celowe jest także wykorzystanie zagranicznych funduszy pomocowych.

Ustawa zakłada, że "Program ochrony brzegów morskich" będzie realizowany przez urzędy morskie w Gdyni, Słupsku i Szczecinie i nadzorowany przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej. "Program ochrony brzegów morskich" jest jednym z przedsięwzięć rządowego programu "Infrastruktura - klucz do rozwoju".

Zgodnie z opinią sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej rozpatrywany przedmiot regulacji prawnej nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

Senator Cz. Christowa poinformowała, że Komisja Skarbu Państwa i Infrastruktury po wnikliwej analizie treści ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Program ochrony brzegów morskich" postanowiła zaproponować wprowadzenie do jej tekstu poprawki o charakterze stylistycznym i merytorycznym. Polegała ona na tym, by w art. 2 pkt 3 wyrazy "czynności, prace i badania dotyczące" zastąpić wyrazami "czynności, prac i badań dotyczących". W opinii komisji, niewprowadzenie tej korekty uniemożliwiłoby prowadzenie prac badawczych.

Propozycje zmian w ustawie zgłosili także senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie poprawki rozpatrzyły dwie komisje senackie. Połączone komisje poparły 2 z 8 zgłoszonych ogółem poprawek. Mniejszość połączonych komisji poparła jedną poprawkę.

Poszczególne poprawki poddano pod głosowanie, a następnie Izba jednomyślnie, 87 głosami, powzięła uchwałę:

Uchwała

Drugie i trzecie czytanie projektu ustawy o ustanowieniu dnia 16 października Dniem Ojca Świętego Jana Pawła II

Projekt tej ustawy został wniesiony przez grupę senatorów. Marszałek Senatu 20 grudnia 2002 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Pierwsze czytanie projektu ustawy zostało przeprowadzone, zgodnie z art. 80 ust. 1, 2 i 3 Regulaminu Senatu, na posiedzeniu komisji 18 lutego br. Komisja po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowała sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności przedstawił senator Zbigniew Romaszewski. Senator sprawozdawca podkreślił, że 16 października jest dla nas, Polaków, dniem szczególnym. Jest to bowiem dzień, kiedy Polak został głową Kościoła katolickiego. Fakt ten nie pozostał bez znaczenia dla dalszych dziejów naszego narodu. Wizyty Jana Pawła II w Polsce były tym czynnikiem, który dał społeczeństwu możliwość spotkania się, zobaczenia się, stwierdzenia, że jest nas wiele milionów, że wszyscy myślimy podobnie, że jesteśmy narodem, wspólnotą. Nauczanie Jana Pawła II, to "nie lękajcie się", pozwoliło społeczeństwu polskiemu stać się podmiotem polityki.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że czekały nas wtedy bardzo trudne chwile, musieliśmy rozwiązywać bardzo trudne problemy i autorytet Jana Pawła II oraz jego nauczanie przyczyniły się do tego, że potrafiliśmy te kwestie rozwiązać. Nie polała się ani jedna kropla krwi, potrafiliśmy zbudować poczucie godności własnej, poczucie godności narodu, potrafiliśmy zbudować państwo demokratyczne, chociaż na pewno nie było to łatwe. Senator Z. Romaszewski podkreślił, że Jan Paweł II odgrywa szczególną rolę nie tylko w dziejach naszego kraju, a rolę tę ocenią dopiero potomni. W opinii senatora, dzień 16 października będzie należał do takich jak 3 maja czy 11 listopada, które zadecydowały o polskich dziejach.

Senator zaznaczył też, że Jan Paweł II odgrywa wielką rolę w przypominaniu światu o braterstwie ludzi, o solidarności, o ich godności. Na szczególny szacunek w dzisiejszych czasach, w czasach zdominowanych przez pieniądz, zasługuje to, że dla Jana Pawła II zawsze człowiek jest przed pieniądzem, że nie ma takich koniunkturalnych interesów, które spowodowałyby, iż nie wypowiedziałby się w sprawie wojny, że przypomina nam, iż jesteśmy ludźmi i powinniśmy być braćmi. Jak stwierdził senator sprawozdawca, jest to bardzo trudna nauka, ale ona wymaga, żeby ją powtarzać, bo mamy tylko taką możliwość budowania świata ludzi solidarnych, świata pokoju.

Kończąc swe wystąpienie, senator Z. Romaszewski powiedział, że przypadająca w tym roku dwudziesta piąta rocznica pontyfikatu Jana Pawła II stwarza szczególną okazję do wyrażenia naszego uznania osobie Ojca Świętego. W związku z tym grupa senatorów wniosła projekt tej ustawy. Dzień 16 października byłby dniem poświęconym osobie Jana Pawła II. Byłby też poświęcony popularyzacji nauki dotyczącej problemów społecznych, o którą tak trudno we współczesnym świecie.

Podczas dyskusji nad projektem ustawy senatorowie Maria Szyszkowska i Zygmunt Cybulski zgłosili wnioski o charakterze legislacyjnym. Senat skierował projekt do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności w celu ustosunkowania się do tych wniosków oraz wyznaczył jej taki termin, aby trzecie czytanie projektu mogło się odbyć podczas bieżącego posiedzenia Izby.

Komisja nie poparła zgłoszonych podczas dyskusji wniosków i jednomyślnie zdecydowała rekomendować Izbie przyjęcie projektu ustawy w wersji przedłożonej w drugim czytaniu.

W pierwszej kolejności głosowano nad wnioskiem senator M. Szyszkowskiej o odrzucenie ustawy (Izba 35 głosami, przy 31 za i 13 wstrzymujących się, odrzuciła ten wniosek). Następnie przegłosowano wnioski o wprowadzenie poprawek do ustawy, po czym poddano pod głosowanie projekt ustawy ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek. Za przyjęciem tego projektu głosowało 29 senatorów, 40 było przeciw, a 4 wstrzymało się od głosu.

Wobec wyników głosowania przewodnicząca obradom wicemarszałek Jolanta Danielak stwierdziła, że Senat nie podjął uchwały i tym samym zakończył postępowanie w sprawie rozpatrywanej ustawy.

Drugie i trzecie czytanie projektu uchwały w sprawie powołania Zgromadzenia Parlamentarnego Rzeczypospolitej Polskiej i Ukrainy

Projekt ten został wniesiony przez senatora Zbigniewa Kulaka. Marszałek Senatu 6 marca 2002 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 oraz art. 84 ust. 5 Regulaminu Senatu, skierował projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Pierwsze czytanie projektu uchwały zostało przeprowadzone, zgodnie z art. 80 regulaminu, na wspólnym posiedzeniu komisji 7 marca. Komisje po rozpatrzeniu projektu uchwały przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator Z. Kulak przedstawił wspólne sprawozdanie komisji o projekcie uchwały.

Senator sprawozdawca podkreślił, że na posiedzeniu połączonych komisji wszyscy zabierający głos w dyskusji, przedstawiając wiele argumentów, popierali tę inicjatywę. Przypomniano także przesłanki oraz praktyczne doświadczenia z funkcjonowania Zgromadzenia Poselskiego Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Sejmu Republiki Litewskiej, które powstało na mocy uchwały Sejmu z 18 czerwca 1997 r. Stanowi ono formę wymiany poglądów dwudziestu posłów polskiego Sejmu i dwudziestu posłów sejmu litewskiego spotykających się dwa razy do roku na przemian w Warszawie i w Wilnie.

Senator Z. Kulak poinformował ponadto, że przebywająca w Warszawie w marcu br. delegacja parlamentarna Rady Najwyższej Ukrainy pod przewodnictwem Borysa Tarasiuka, przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej parlamentu tego kraju, z zadowoleniem przyjęła informację o senackiej inicjatywie i życzliwej reakcji strony ukraińskiej. Ukraińscy rozmówcy wskazywali, że funkcjonuje już podobne porozumienie o współpracy parlamentów Ukrainy i Litwy i senacka inicjatywa stworzyłaby w perspektywie szansę utworzenia na kolejnym etapie wspólnego zgromadzenia przedstawicieli trzech parlamentów.

Senator sprawozdawca podkreślił, że przedstawiona inicjatywa miałaby objąć zarówno posłów, jak i senatorów, którzy tworzyliby zgodnie z przyjętym ze stroną ukraińską statutem wspólną reprezentację polskiego parlamentu do zgromadzenia. Poinformował też, że inicjatywa została jednomyślnie zaakceptowana przez senatorów obecnych na wspólnym posiedzeniu obu komisji.

Podczas dyskusji senator Z. Kulak zgłosił poprawkę do projektu uchwały, a także wniosek, aby trzecie czytanie projektu zostało przeprowadzone jeszcze podczas bieżącego posiedzenia Izby.

Senat zaakceptował ten wniosek i skierował projekt do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej w celu ustosunkowania się do zaproponowanych zmian.

Komisje na swym posiedzeniu rozpatrzyły zgłoszone wnioski i przygotowały dodatkowe sprawozdanie. Sprawozdawca komisji senator Z. Kulak poinformował, że komisje jednomyślnie poparły poprawkę zgłoszoną podczas dyskusji w trakcie drugiego czytania projektu uchwały.

W pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad poprawką zgłoszoną przez senatora Z. Kulaka w trakcie drugiego czytania projektu ustawy, a następnie Izba jednomyślnie, 67głosami, podjęła uchwałę:

Uchwała

Zmiany w składzie komisji senackich

Sprawozdawca Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich senator Gerard Czaja poinformował, że do marszałka zostało skierowane pismo senatora Franciszka Bachledy-Księdzularza zawierające jego rezygnację z członkostwa w Komisji Emigracji i Polaków za Granicą. Pismo to było przedmiotem analizy Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich 6 marca br. Na podstawie tego pisma i informacji, które dodatkowo uzyskano, komisja postanowiła zaproponować podjęcie uchwały wyrażającej zgodę na odwołanie senatora F. Bachledy-Księdzularza z Komisji Emigracji i Polaków za Granicą i jednocześnie powołanie senatora do składu Komisji Nauki, Edukacji i Sportu.

Przedstawiony przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich projekt uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich poddano pod głosowanie. W jego wyniku Senat 81 głosami, przy 1 przeciw, powziął uchwałę:

Uchwała


Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment