Oświadczenie moje kieruję do ministra pracy i polityki socjalnej. Na mocy ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, uchwalonej głosami ówczesnej koalicji SLD i PSL, dokonano regulacji niekorzystnych dla bezrobotnych. Potwierdził to rzecznik praw obywatelskich, który 4 kwietnia 1997 r., pod wpływem licznych skarg, wystąpił do ministra pracy i polityki socjalnej z prośbą o wyjaśnienie, czym uzasadnione są niekorzystne dla bezrobotnych zmiany oraz czy w najbliższym czasie przewidywane są działania mogące zmniejszyć uciążliwość niekorzystnych nowych rozwiązań prawnych.

Zanim weszły w życie przepisy wprowadzające zasiłek i świadczenie przedemerytalne, czyli do końca 1996 r., bezrobotni z długim stażem pracy - kobiety: trzydzieści lat, mężczyźni: trzydzieści pięć lat - mieli prawo do przedłużonego zasiłku dla bezrobotnych. Wypłacano go do czasu uzyskania emerytury, czyli do osiągnięcia wieku emerytalnego, w wysokości 75% naliczonej przez ZUS podstawy wymiaru ich przyszłej emerytury. Od zasiłku tego była opłacana składka na ZUS, a więc czas jego otrzymywania przedłużał czas emerytalny.

Instytucja zasiłku przedemerytalnego i świadczenia przedemerytalnego była niekorzystna do dnia 8 sierpnia 1997 r., to jest do czasu, kiedy weszły w życie przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz o zmianie innych ustaw, gdzie wprowadzono ust. 3 do art. 37m ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Tak więc okres pobierania zasiłku przedemerytalnego do 8 sierpnia 1997 r. był okresem nieskładkowym w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, co skutkuje nieuwzględnieniem tego okresu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalnych i ich wysokości.

W związku z tym jawi się pytanie, czy obecny rząd podejmie inicjatywę ustawodawczą korygującą legislacyjny błąd rządzącej wówczas koalicji SLD-PSL. Ponadto pragnę zwrócić uwagę, iż gros osób pobierających do końca 1996 r. zasiłek przedemerytalny w jego poprzednim kształcie obecnie utraciło nabyte wcześniej prawa w wyniku nowej regulacji sposobu naliczania tego zasiłku. Zgodnie z nią następuje powiązanie wysokości zasiłku przedemerytalnego z wysokością zasiłków dla bezrobotnych i odstępuje się od powiązania z podstawą wymiaru emerytury. Co prawda, w art. 8 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 6 grudnia 1996 r. nowelizującej przepisy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu dopuszcza się, aby świadczeniobiorcy mieli możliwość dokonania wyboru, to jednak praktyka w rejonowych urzędach pracy jest inna. Przykład: Rejonowy Urząd Pracy w Końskich. Z urzędu orzeka się tam o utracie statusu bezrobotnego i przyznaje świadczenia przedemerytalne w sposób określony w art. 37j ust. 2 i ust. 3 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Bardzo często takie postępowanie powoduje zmniejszenie wysokości zasiłku.

Rejonowy Urząd Pracy w Starachowicach z urzędu wszczął kilkadziesiąt postępowań administracyjnych, na podstawie wyników kontroli legalności zatrudnienia. Nie uwzględnił jednak istotnych okoliczności dotyczących uzyskiwania dochodów przez osoby pobierające zasiłek przedemerytalny. Dramat tych ludzi polega na tym, że utracili prawo do zasiłku, a przy tym nie wykonują pracy. Często również ich rodziny nie uzyskują żadnych dochodów. Tymczasem na tych osobach ciąży obowiązek zwrotu znacznych kwot pieniężnych.