Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

X Pawilon Cytadeli Warszawskiej to jeden z najważniejszych obiektów martyrologicznych w dziejach Polski, bodaj jedyny związany z martyrologią polską epoki caratu na terenie kraju. Położony jest na terenie twierdzy wzniesionej przez władze rosyjskie po stłumieniu powstania listopadowego. Przez mieszczące się w nim słynne więzienie śledcze dla więźniów politycznych przewinęło się w latach 1834 - 1918 około czterdziestu tysięcy osób: członków tajnych spisków niepodległościowych, uczestników powstań narodowych, działaczy polskiego ruchu robotniczego i wielu innych. Wśród nich znalazło się wiele wybitnych postaci z naszej historii, takich jak Józef Piłsudski, Romuald Traugutt czy Roman Dmowski. Tysiące z nich powędrowało stąd na katorgę bądź zesłanie syberyjskie, a kilkaset zostało straconych na stokach Cytadeli.

Zlokalizowana w dawnych wnętrzach więziennych ekspozycja muzealna (obecnie Muzeum X Pawilonu jest oddziałem Muzeum Niepodległości) ukazuje dzieje Cytadeli i X Pawilonu oraz sylwetki i losy więzionych tu osób. Dokumenty więzienne, śledcze i sądowe, druki ulotne, prasa, fotografie więźniów, pozostałe po nich pamiątki osobiste, dzieła sztuki itd. oraz cele imienne wielu wybitnych postaci obrazują dramatyczne dzieje polskich walk o wyzwolenie narodowe i przemiany społeczne.

Ta jedyna w swoim rodzaju placówka muzealna, ważna jako cenna pamiątka historyczna, potrzebna choćby ze względu na uczestnictwo w procesie edukacji historycznej młodych pokoleń, boryka się z wieloma kłopotami natury finansowej. Brak odpowiednich środków, które coraz trudniej zdobyć we własnym zakresie, a także od sponsorów, uniemożliwia zarówno rozwinięcie szerszej działalności merytorycznej, jak i wykonanie wielu niezbędnych prac remontowych. Tymczasem obiekt ten wymaga znacznych nakładów finansowych, na takie choćby cele jak:

- zabezpieczenie elektroniczne galerii obrazów Aleksandra Sochaczewskiego,

- modernizacja, zgodnie z wymogami przeciwpożarowymi, instalacji odgromowej na X Pawilonie,

- wykonanie zabezpieczenia przeciwwilgociowego najbardziej zawilgoconych części przyziemia X Pawilonu,

Szanowny Panie Ministrze! Znam Pana od wielu lat i dobrze wiem, jak drogie i bliskie są Panu sprawy tradycji niepodległościowych naszego narodu. Działaliśmy wspólnie w podobnych strukturach podziemnych i dlatego powiem krótko: mimo wszelkich znanych trudności finansowych, środki na taki cel jak X Pawilon trzeba wydobyć choćby spod ziemi.

Z wyrazami prawdziwego szacunku

senator Rzeczypospolitej Polskiej

Andrzej Ostoja-Owsiany