Druk nr 673
5 kwietnia 2004 r.
SENAT
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
V KADENCJA
MARSZAŁEK SEJMU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Pan
Longin PASTUSIAK
MARSZAŁEK SENATU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Zgodnie z art. 121 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt przesłać Panu Marszałkowi do rozpatrzenia przez Senat uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 72. posiedzeniu w dniu 2 kwietnia 2004 r. ustawę
o niektórych zabezpieczeniach finansowych.
Z poważaniem
(-) wz. Tomasz Nałęcz
Wicemarszałek Sejmu
USTAWA
z dnia 2 kwietnia 2004 r.
o niektórych zabezpieczeniach finansowych1)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa reguluje zasady ustanawiania i wykonywania zabezpieczeń na środkach pienięż
nych lub instrumentach finansowych (zabezpieczenia finansowe) wierzytelności pieniężnych lub wierzytelności, w których świadczenie polega na dostarczeniu instrumentów finansowych (wierzytelności finansowe), w tym wierzytelności przyszłych, zależnych od terminu lub warunku albo okresowych, a także zasady zaspokajania się z tych zabezpieczeń.
Art. 2.
1. Przepisy ustawy stosuje się, jeżeli ustanawiającym lub przyjmującym zabezpieczenie finansowe jest:
1) Narodowy Bank Polski;
2) bank centralny innego państwa;
3) Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny, Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Międzynarodowy Fundusz Walutowy;
4) Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowa Korporacja Finansowa, Międzyamerykański Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju, Afrykański Bank Rozwoju, Bank Rozwoju Rady Europy, Nordycki Bank Inwestycyjny, Karaibski Bank Rozwoju, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Fundusz Inwestycyjny, Międzyamerykańska Korporacja Inwestycyjna;
5) dom maklerski, zagraniczna osoba prawna prowadząca działalność maklerską oraz zagraniczna firma inwestycyjna w rozumieniu ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447, z późn. zm.
2));6) towarzystwo funduszy inwestycyjnych w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi otwartymi, fundusz inwestycyjny otwarty oraz spółka zarządzająca funduszem zagranicznym w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 448, z późn. zm.3));
7) bank, instytucja kredytowa lub instytucja finansowa w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.
4));8) towarzystwo emerytalne w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. Nr 139, poz. 934, z późn. zm.5));
9) partner centralny, agent rozrachunkowy lub izba rozliczeniowa w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz.U. Nr 123, poz. 1351 oraz z 2003 r. Nr 60, poz. 535 i Nr 223, poz. 2216);
10) agent rozliczeniowy w rozumieniu ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz. 1385);
11) zakład ubezpieczeń w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz. 1151);
12) organ władzy publicznej działający w imieniu Skarbu Pań
stwa;13) zagraniczny organ administracji publicznej państwa członkowskiego Unii Eur
opejskiej, którego zadaniem jest w szczególności zarządzanie długiem publicznym lub posiadający zezwolenie na prowadzenie rachunków dla klientów.2. Dłużnikiem z wierzytelności finansowej może być inna osoba niż ustanawiający z
abezpieczenie.3. Przepisów ustawy nie stosuje się do umów ustanawiających zabezpieczenie, których stroną jest osoba fizyc
zna.
Art. 3.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) środki pieniężne - środki pieniężne na rachunku oraz roszczenia o wypłatę śro
2) instrumenty finansowe - papiery wartościowe w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także bankowe papiery wartościowe, udziały w spółkach i jednostki uczestnictwa w fund
uszach inwestycyjnych;3) klauzula kompensacyjna - klauzula przewidująca w razie wystąpienia podstawy realizacji zabezpieczenia natychmiastowe potrącenie lub kompensatę wierzyteln
ości, oraz sposób ich dokonania i rozliczenia stron, zawarta w umowie o ustanowienie zabezpieczenia finansowego, umowie ramowej związanej z tą umową lub w umowie szczegółowej zawartej w wykonaniu umowy ramowej;4) podstawa realizacji zabezpieczenia - naruszenie warunków umowy lub inne zdarzenie, które uprawniają do zaspokojenia się z zabezpieczenia finansowego;
5) prawo użycia - prawo zastawnika do wykonywania praw do przedmio
tu zabezpieczenia, w tym pobierania z niego pożytków oraz rozporządzania tym przedmiotem, w zakresie określonym w umowie;6) odpowiedni przedmiot zastępczy - w odniesieniu do:
a) środków pieniężnych - środki pieniężne w tej samej kwocie i w tej samej wa
b) instrumentów finansowych - instrumenty finansowe wyemitowane przez tego samego emitenta, o tej samej wartości nominalnej oraz walucie, nie różniące się między sobą w zakresie zasad przenoszenia praw z tych instrumentów,
uprawnień i obowiązków z nich wynikających, terminów ustalenia praw do świadczeń z nich wynikających, wysokości i rodzaju tych świadczeń, a także terminów i trybu ich realizacji, a w szczególności instrumenty finansowe oznaczone tym samym kodem przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., lub inne instrumenty finansowe, których przeniesienie ma nastąpić po wystąpieniu wskazanego w umowie zdarzenia mającego wpływ na wartość instrumentów finansowych będących przedmiotem zabezpieczenia;7) zabezpieczenie na zdematerializowanych papierach wartościowych - zabezpieczenie finansowe na papierach wartościowych nie mających formy dokumentu, odnotowane na koncie depozytowym, rachunku papierów wartościowych lub w innej ewidencji takich papierów prowadzonej przez właściwe podmioty.
Art. 4.
1. Wierzytelności stron wynikające z umowy o ustanowienie zabezpieczenia finansowego lub będące jej przedmiotem, mogą być przedmiotem kompensaty, jeżeli strony w
umowie ustanowiły klauzulę kompensacyjną.2. Kompensata jest dopuszczalna także wtedy, gdy wierzytelności nie są wymaga
lne.3. Poprzez kompensatę:
1) kwota netto wynikająca z obliczenia wzajemnych wierzytelności stron jest płatna stronie, której wierzytelność lub s
2) wierzytelność o zapłatę kwoty, o której mowa w pkt 1, jest wymagalna, także wtedy, gdy wierzytelności będące przedmiotem kompensaty nie były wymaga
lne.Rozdział 2
Umowa o ustanowienie zabezpieczenia finansowego
Art. 5.
1. Umowa o ustanowienie zabezpieczenia finansowego określa wierzytelności finansowe podlegające zabezpieczeniu oraz sposób zabezpieczenia, polegającego na:
1) przeniesieniu - także z zastrzeżeniem odkupu - przez ustanawiającego zabezpi
2) ustanowieniu przez ustanawiającego zabezpieczenie na rzecz przyjmującego z
abezpieczenie zastawu na prawach do środków pieniężnych lub na instrumentach finansowych (zastaw finansowy), albo3) ustanowieniu blokady na rachunku lub koncie depozytowym papierów wartościowych zgodnie z odrębnymi przepisami.
2. Umowa określa ponadto termin, do którego ustanawia się zabezpieczenie, podstawy realizacji zabezpieczenia oraz, z zastrzeżeniem art. 11, sposób wyceny przedmiotu zabezpieczenia i zasady rozliczenia stron.
3. Umowa może przewidywać odpowiedni przedmiot zastępczy, a w przypadku zastawu finansowego również ustanowienie prawa użycia lub zaspokojenie się zastawnika przez przejęcie przedmiotu zastawu finansowego. Umowa może przewidywać także zastępowanie środków pieniężnych lub instrumentów finansowych innymi środkami pieniężnymi lub instrumentami finansowymi.
Art. 6.
Do zabezpieczenia wierzytelności finansowych polegającego na ustanowieniu blokady na rachunku lub koncie depozytowym papierów wartościowych stosuje się odpowiednio przepisy o z
astawie finansowym.Art. 7.
1. Ustanowienie zastawu finansowego nie wymaga zawarcia umowy z datą pewną ani
umowy z podpisami notarialnie poświadczonymi.2. Zabezpieczenie na środkach pieniężnych odnotowuje się na rachunku środków pi
eniężnych będących przedmiotem zabezpieczenia, zaś zabezpieczenie na instrumentach finansowych odnotowuje się na koncie depozytowym, rachunku papierów wartościowych lub w innej ewidencji takich papierów prowadzonej przez właściwe podmioty.Rozdział 3
Wykonywanie uprawnień i zaspokajanie się uprawnionego z zabezpieczenia finans
owegoArt. 8.
1. Zaspokojenie z zabezpieczenia finansowego, polegającego na przeniesieniu na przy
jmującego zabezpieczenie prawa do środków pieniężnych lub instrumentów finansowych, następuje z chwilą wystąpienia podstawy realizacji zabezpieczenia. Przyjmujący zabezpieczenie zawiadamia ustanawiającego zabezpieczenie o wygaśnięciu roszczenia o zwrot przedmiotu zabezpieczenia.2. Wierzytelność związana z wynikający
m z umowy o ustanowienie zabezpieczenia finansowego zobowiązaniem przyjmującego zabezpieczenie do przeniesienia odpowiedniego przedmiotu zastępczego, może być przedmiotem kompensaty, jeżeli zobowiązanie to nie zostało wykonane do chwili wystąpienia podstawy realizacji zabezpieczenia.
Art. 9.
1. W razie wykonania prawa użycia, polegającego na rozporządzeniu przedmiotem z
abezpieczenia, zastawnik jest obowiązany do zastąpienia przedmiotu zabezpieczenia odpowiednim przedmiotem zastępczym najpóźniej w terminie wykonania zobowiązania podlegającego zabezpieczeniu, chyba że w terminie określonym w umowie o ustanowienie zabezpieczenia finansowego dokona rozliczenia wierzytelności stron.2. Odpowiedni przedmiot zastępczy staje się przedmiotem zabezpieczenia pierwo
tnie ustanowionego.3. W razie wystąpienia podstawy realizacji zabezpieczenia wierzytelność wynikająca ze zobowiązania polegającego na wykonaniu obowiązku wskazanego w ust. 1 może być przedmiotem kompensaty.
Art. 10.
1. W razie wystąpienia
podstawy realizacji zabezpieczenia zastawnik może, z zastrzeżeniem ust. 3, zaspokoić się przez sprzedaż przedmiotu zabezpieczenia, potrącenie lub kompensatę jego wartości z zabezpieczoną wierzytelnością finansową albo, jeżeli umowa o ustanowienie zabezpieczenia finansowego tak stanowi, przez przejęcie przedmiotu zabezpieczenia.2. Przejęcie, o którym mowa w ust. 1, następuje z dniem złożenia zastawcy oświadczenia zastawnika o przejęciu przedmiotu zabezpieczenia.
3. W przypadku zabezpieczenia finansowego ustanowionego w formie zastawu finansowego na jednostkach uczestnictwa funduszu inwestycyjnego otwartego, zaspokojenie następuje w trybie określonym w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych.
Art. 11.
1. Jeżeli umowa przewiduje zaspokojenie zastawnika w drodze przejęcia przedmiotu z
astawu, a zastaw ten ustanowiono na papierach wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu na rynku regulowanym, wartość przejętych papierów wartościowych ustala się po kursie z końca dnia przejęcia. Jeżeli w dniu przejęcia nie notowano tych papierów wartościowych, ich wartość ustala się po kursie z końca dnia ostatniego notowania tych papierów.2. Wierzytelność finansowa ulega zaspokojeniu do wysokości wartości przedmiotu z
astawu przejętego przez zastawnika. Jeżeli wartość przedmiotu zastawu przewyższa wysokość wierzytelności finansowej, zastawnik jest zobowiązany do zwrotu kwoty nadwyżki w terminie trzech dni od dnia przejęcia.
Art. 12.
Przepisu art. 333 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.6)) nie stosuje się. Zastawnik jest uprawniony do żądania spełnienia świadczenia na jego rzecz.
Rozdział 4
Przepis kolizyjny
Art. 13.
Umowa o ustanowienie zabezpieczenia finansowego na zdematerializowanych papierach wartościowych, prawa wynikające z tego zabezpieczenia, pierwszeństwo praw, a także zaspokajanie się z takiego zabezpieczenia podlega wyłącznie prawu państwa, w którym jest prowadzone konto depozytowe, rachunek papierów wartościowych lub inna ewidencja takich papierów, w której zabezpieczenie to zostało odnotowane. Prawu temu podlega również nabycie w dobrej wierze zdematerializowanych papierów wartościowych.
Rozdział 5
Zmiany w przepisach obowiązujących i przepis końcowy
Art. 14.
W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.
7)) po art. 902 dodaje się art. 9021 w brzmieniu:"Art. 9021. Zajęcie wierzytelności nie narusza uprawnień wynikających z zamieszczonej w umowie klauzuli kompensacyjnej, o której mowa w ustawie z dnia 2 kwietnia 2004 r. o niektórych zabezpieczeniach finansowych (Dz.U. Nr , poz. ).".
Art. 15.
W ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968, z późn. zm.
8)) wprowadza się następujące zmiany:1) po art. 70b dodaje się art. 70c w brzmieniu:
"Art. 70c. Zajęcie wierzytelności nie narusza uprawnień wynikających z zamies
2) art. 166b otrzymuje brzmienie:
"Art. 166b. W postępowaniu zabezpieczającym stosuje się odpowiednio przepisy art. 31
-34, art. 36, art. 38, art. 40, art. 45-54, art. 70c, art. 71 i art. 168d.".
Art. 16.
W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartości
owymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447, z późn. zm.9)) wprowadza się następujące zmiany:1) w art. 89:
a) w ust. 1 w pkt 1 dodaje się lit. j w brzmieniu:
"j) zgodnie z umową o ustanowienie zabezpieczenia finansowego, zawartą przez uprawnione podmioty na warunkach określonych w ustawie z dnia 2 kwietnia 2004 r. o
b) w ust. 4 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:
"Papiery wartościowe obciążone zastawem, do chwili zaspokojenia zastawnika, nie mogą być przedmiotem obrotu, z wyjątkiem przypadku, gdy przeniesienie tych papierów wartościowych następuje w wykonaniu umowy o ustanowienie z
abezpieczenia finansowego w rozumieniu ustawy, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. j).",c) dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
"5. Uzyskanie zgody, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie jest wymagane w przypadku gdy przeniesienie poza rynkiem regulowanym papierów wartościowych obciążonych zastawem, w celu zaspokojenia zastawnika, następuje zgodnie z umową zastawu ustanowionego przez uprawnione podmioty na warunkach określonych w ustawie wskazanej w ust. 1 pkt 1 lit. j).";
2) w art. 93 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
"4. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, nie jest wymagane w przypadku gdy przeniesienie papierów wartościowych poza rynkiem regulowanym następuje zgodnie z umową o ustanowienie zabezpieczenia finansowego, zawartą przez uprawnione podmioty na warunkach określonych w ustawie wskazanej w art. 89 ust. 1 pkt 1 lit. j).";
3) w art. 149 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, nie jest wymagane w przypadku, gdy:
1) nabycie dotyczy akcji spółki publicznej znajdujących się wyłącznie w obrocie na nieurzędowym rynku pozagiełdowym,
2) nabycie akcji następuje zgodnie z umową o ustanowienie zabezpieczenia f
inansowego, zawartą przez uprawnione podmioty na warunkach określonych w ustawie wskazanej w art. 89 ust. 1 pkt 1 lit. j).".
Art. 17.
W ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 i Nr 217, poz. 2125) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 77 dodaje się u
"4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do ustanowienia zabezpieczenia finansowego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o niektórych zabezpiecz
eniach finansowych (Dz.U. Nr ..., poz. ...), jeżeli zawarcie umowy lub ustanowienie zabezpieczenia finansowego nastąpiło w dniu ogłoszenia upadłości, a uprawniony z zabezpieczenia wykaże, że nie wiedział i przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o wszczęciu postępowania upadłościowego.";2) w art. 498 dodaje się ust. 4 i 5 w brzmieniu:
"4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do roszczeń wynikających z umowy, o której mowa w ustawie wskazanej w art. 77 ust. 4, jeżeli:
1) obowiązek ustanowienia zabezpieczenia finansowego, w tym zabezpieczenia uzupełniającego, w celu uwzględnienia wahań wartości przedmiotu zabezpieczenia lub wartości zabezpieczonych wierzytelności finansowych, albo
2) uprawnienie do wycofania środków pieniężnych lub instrumentów finansowych jako zabezpieczenia, w zamian za opłatę z tytułu zastąpienia lub zmiany takiego zabezpieczenia
- ustanowione zostały w dniu wszczęcia postępowania naprawczego i zabezpi
eczone wierzytelności finansowe powstały przed dniem ustanowienia zabezpieczenia finansowego, w tym zabezpieczenia dodatkowego, uzupełniającego lub zastępczego.5. Wszczęcie postępowania naprawczego nie narusza uprawnień wynikających z zamieszczonej w umowie klauzuli kompensacyjnej, o której mowa w ustawie wskazanej w art. 77 ust. 4.".
Art. 18.
Przepisów ustawy nie stosuje się do umów zawartych przed dniem jej wejścia w ż
ycie.
Art. 19.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r.
MARSZAŁEK SEJMU
/ -/ wz. Tomasz Nałęcz
Wicemarszałek Sejmu