Informację w związku z oświadczeniem senatora Jerzego Cieślaka, złożonym na 47. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 55), przekazał Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
Warszawa, 3 stycznia 2000 roku
Pani
Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Szanowna Pani Marszałek,
W związku z przesłanym przy piśmie Pani Marszałek z dnia 22 grudnia 1999 roku, znak: AG/043/495/95/IV, oświadczeniem pana senatora Jerzego Cieślaka skierowanym do mnie w sprawie poprawy sytuacji polskiego rolnictwa, uprzejmie informuję, że negatywne zjawiska w rolnictwie, spowodowane zostały przede wszystkim ponad 40-letnim okresem blokowania naturalnych zmian struktural
nych w rolnictwie, którymi objęte zostały w tym samy czasie państwa Europy Zachodniej. Okres przemian gospodarczych w Polsce po roku 1989 pociągnął za sobą w kolejnych latach coraz silniejsze poddawanie rolnictwa oddziaływaniu gospodarki rynkowej, przy niewystarczających łagodzących działaniach interwencyjnych Państwa.Tych wieloletnich zaniedbań nie da się jednak przezwyciężyć w krótkim czasie, dlatego w celu zahamowania spadku dochodów z produkcji rolniczej rząd zdecydował się podjąć szereg przedsięwzięć łagodzących. Działania te dotyczą przede wszystkim ochrony krajowego rynku rolnego przed napływem importowanych dotowanych artykułów rolnych i interwencji państwa na rzecz stabilizacji rynku rolnego oraz wspierania produkcji rolniczej kredytami preferencyj
nymi.Zakres i skala wspierania rolnictwa uzależniona jest od możliwości budżetowych Państwa oraz pozyskania środków z innych źródeł.
W tej sytuacji rząd opracował kierunki działań długofalowych i zmian strukturalnych w rolnictwie, które wyraźnie zostały określone w:
- "Średniookresowej strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich" (dokument przyjęty przez RM 21 kwietnia 1998 r.),
- "Spójnej polityce strukturalnej rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa" (dokument przyjęty przez RM 13 lipca 1999 r.),
- "Pakcie dla rolnictwa i obszarów wiejskich" (dokument przyjęty przez RM 22 lipca 1999 r.
Ten ostatni dokument rząd przedstawił środowiskom zainteresowanym sprawami wsi, związkom i organizacjom społeczno-zawodowym rolników, a także samorządowi rolniczemu. Ma on charakter programu otwartego, który jest negocjowany z partnerami społecznymi. Zawiera kierunki, które należy rozwijać aby doprowadzić do poprawy sytuacji i wzrostu konkurencyjności naszego rolnictwa. Jednocześnie nie pomija on kwestii rozwiązania sytuacji rolników, którzy będą musieli znaleźć alternatywne źródła dochodu i dodatkową pracę poza rolnictwem.
Propozycje rozwiązań zawarte w wymienionych dokumentach zmierzają przede wszystkim do trwałych przekształceń w rolnictwie i na obszarach wiejskich tak, by po akcesie do UE można było skutecznie konkurować z rolnictwem unijnym, spełniając jednocześnie kryteria Wspólnej Polityki Rolnej. W przygotowanych materiałach szczegółowo określono obszary problemowe, cele zmian i przewidywane ich rezultaty oraz niezbędne instrumenty realizacyjne polityki rolnej.
Realizacja wymienionych programów jest zadaniem wspólnym dla całego rządu oraz władz regionalnych. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest jednym z wielu resortów zaangażowanych w działaniach na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa.
Najważniejsze działania można podzielić na dwie grupy:
- bieżące zadania, których realizacja związana jest z interwencją na rynku rolnym oraz ochroną polskiego rynku przed nadmiernym importem towarów rolno-spożywczych,
- długofalowe zadania, które przez dokonywanie zmian strukturalnych mają zapewnić trwałe przemiany na wsi i w rolnictwie.
W grupie pierwszej są działania interwencyjne, podejmowane w 1999 roku i planowane w latach kolejnych na rynku zbóż konsumpcyjnych, mięsa wieprzowego, masła i mleka odtłuszczonego w proszku, skrobi ziemniaczanej oraz miodu pszczelego.
Również w związku z trudną sytuacją na krajowym rynku podstawowych produktów rolnych i ich wzmożonym importem wprowadzono w 1999 roku następujące regulacje:
I. Podniesiono stawki celne autonomiczne na następujące produkty:
1. z dniem 1 stycznia na:
- mięso wieprzowe (z 60% do wysokości stawki celnej konwencyjnej, tj. 83,3% maks. 0,98 EUR/kg,
- słód (z 10 do 20%),
- pozostałe produkty spożywcze, produkowane na bazie skrobi, mieszanki piekarnicze, w skład których wchodzi proszek jajeczny - z 20% do 27,5%, min. 0,24 EUR/kg;
2. z dniem 31 marca na pszenicę (bez durum): z 20% do poziomu stawki celnej konwencyjnej, tj. do wysokości 70%, min. 0,11 EUR/kg;
3. z dniem 15 września na rzepak - z 15% do poziomu stawki konwencyjnej, tj. do wysokości 30%;
4. z dniem 23 września na cukier z 80% min. 0,17 EUR/kg do poziomu stawki konwencyjnej tj. do wysokości 100% min. 0,45 EUR/kg;
5. z dniem 1 października na masło (PCN 0405) z 40% do 111,7%, maks. 2,53 EUR/kg
II. Wycofane zostały preferencje celne w imporcie niektórych produktów pochodzących z krajów, z którymi Polska ma zawarte Umowy SWH, a mianowicie:
1. z dniem 1 stycznia:
- na cukier w imporcie ze Słowacji (wycofano 40% preferencje celne czyli przywrócono cło do wysokości stawki celnej stosowanej tj. 40% min. 0,17 EUR/kg),
- na produkty skrobiowe w imporcie z Litwy i Łotwy,
2. z dniem 31 marca:
- na mięso wieprzowe świeże, chłodzone lub mrożone w imporcie z Węgier (co oznacza, że stawka celna wynosi 83,3% maks. 0,98 EUR/kg),
- na mięso i jadalne podroby z drobiu w imporcie z Węgier (co oznacza, że stawka celna w imporcie z tego kraju wynosi 60% min. 0,6 EUR/kg);
- na jogurt o zawartości tłuszczu mlecznego od 3 do 6% w imporcie z Unii Europejskiej (co oznacza, że stawka celna dla tego rodzaju jogurtu wynosi 35%) a z dniem 1 października na wszystkie jogurty aromatyzowane w imporcie z UE (podniesiono stawki celne z 8-22 do 29%);
3. z dniem 15 września na koncentrat pomidorowy w imporcie z Litwy (co oznacza, że stawka celna będzie wynosiła od 50% min. 0,6 EUR/kg do 60% min. 0,7 EUR/kg).
Ponadto należy nadmienić, że w br. utrzymano wprowadzone w okresach poprzednich środki ochronne w imporcie kukurydzy, koncentratu pomidorowego i produktów skrobiowych z Czech, Węgier i Słowacji oraz cukru z Czech.
III. Wprowadzone zostały dodatkowe opłaty celne:
- Od 7 czerwca wprowadzono obowiązek pobierania opłat celnych dodatkowych przy imporcie mięsa wieprzowego i drobiowego, kwiatów ciętych oraz cukru a od 6 listopada przy imporcie szyszek chmielowych, skrobi kukurydzianej, mąki pszennej i żytnio-pszennej oraz syropów skrobiowych.
- Rozszerzona została lista towarów z 1998 r., w imporcie których można zastosować opłaty celne dodatkowe, a mianowicie o tytoń, nasiona traw, skrobię kukurydzianą, mąkę oraz glukozę i skrobię glukozową.
- Skrócono z 60 dni do 7 dni okres vacatio legis pomiędzy wydaniem rozporządzenia RM w sprawie cen progu a wprowadzeniem w życie obowiązku pobierania opłat celnych dodatkowych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, co stworzyło możliwość szybszego wprowadzenia w życie tych opłat.
IV. W zakresie podziału kontyngentów WTO dostępu do rynku (mającego na celu równomierny import w ciągu całego roku) wprowadzono kwartalny podział na następujące pozycje towarowe:
- mięso wołowe, drobiowe, pszenicę - po 25% na każdy kwartał,
- mięso wieprzowe - I kwartał 40%; II, III, IV kwartał po 20%
oraz skrócono okres ważności pozwolenia przywozu na mięso drobiowe, wieprzowe i wołowe od 1 miesiąca.
Przyjęto zasadę, że nie wykorzystanie kwoty nie przechodzą na następne kwartały.
V. Inne regulacje ochronne:
1. Z dniem 1 stycznia skrócony został z trzech do jednego miesiąca okres, w którym po zmianach taryfy celnej importerzy mogą sprowadzać towary na poprzednich zasadach, tj. po preferencyjnej stawce celnej.
2. Nałożono od 3 czerwca obowiązek składania zabezpieczenia przy przewozie towarów tranzytem - na mięso wołowe, wieprzowe i drobiowe, mięsne podroby jadalne, mleko i śmietanę oraz
produkty mleczarskie.3. Ustanowiono od 1 czerwca automatyczną rejestrację w przywozie do Polski m. in. mięsa wieprzowego, jadalnych podrobów, mięsa drobiowego, jogurtów, mąki (pszennej, żytnio-pszennej, żytniej, kukurydzianej, jęczmiennej i owsianej), otrąb, śrut i innych pozostałości obróbki zbóż, którą rozszerzono od 7 września o szereg artykułów, w tym m. in.: o ziarno rzepaku i produkty skrobiowe. Na podstawie tej rejestracji możliwe jest uzyskanie przez organy administracji państwowej informacji o wi
elkości i wartości importu, kierunkach napływu towarów rolnych i spożywczych i o firmach prowadzących działalność importową.Tempo realizacji zadań długofalowych uzależnione jest w znacznym stopniu od ogólnego wzrostu gospodarczego kraju i związanej z tym poprawy sytuacji ekonomicznej rolników i mieszkańców wsi oraz dopływu środków pomocy budżetowej i zewnętrznej, w tym zagranicznej o charakterze bezzwrotnej pomocy i kredytowania.
W celu tworzenia warunków dla restrukturyzacji rolnictwa i obszarów wiejskich oraz dostosowywania sektora rolno-wiejskiego do integracji z Unią Europejską, w resorcie rolnictwa przygotowuje się szereg aktów prawnych.
Na początku 1999 roku przekazano do Sejmu RP projekty:
- ustawy o domach składowych oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego i innych ustaw,
- ustawy o grupach producentów rolnych i innych związkach,
- ustawy o zmianie ustawy o regulacji rynku cukru i przekształceniach własnościowych w przemyśle cukrowniczym.
W bieżącym roku skierowany również został przez rząd do parlamentu projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn. zmian.), w którym przewiduje się m. in. wprowadzenie podatku VAT w rolnictwie. Przyjęcie powyższych rozwiązań pozwoli na włączenie rolnictwa do systemu rozliczeń z podatku od towarów i usług (VAT), a tym samym umożliwi zwrot podatku VAT zapłaconego przez producentów rolnych m. in. w cenie paliwa rolniczego i nośników energii oraz innych środków do produkcji rolnej.
Ponadto, zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu udzielania dopłat do oprocentowania kredytów na cele rolnicze (Dz.U. Nr 19, poz. 92 z późn. zm.), udzielane są producen
tom rolnym preferencyjne kredyty m. in. na zakup paliwa rolniczego.W sprawie warunków sprzedaży płodów rolnych informuję, że Agencja Rynku Rolnego w 1999 roku, określając zakres i poziom parametrów, którym powinny odpowiadać zboża w skupie interwencyjnym - oprócz dotychczasowych wyróżników wg pierwszego zakresu, tj. glutenu i jego rozpływalności (dla pszenicy), wilgotności, zanieczyszczeń liczby opadania i wyrównania ziarna - oraz mając na uwadze konieczność dostosowania parametrów w skupie interwencyjnym
do stosowanych w UE, zasygnalizowała kierunek ich zmian przez wprowadzenie drugiego zakresu parametrów.W ramach dostosowywania parametrów jakościowych w interwencyjnym skupie zbóż do stosowanych w UE, ARR już w br. wprowadziła możliwość stosowania drugiego zakresu parametrów , uwzględniającego m. in. oznaczanie zawartości białka i wskaźnik sedymentacyjny. Ponieważ nie wszystkie laboratoria mają możliwość oznaczania parametrów wg drugiego zakresu, na który składają się: zawartość białka i wskaźnik sedyment
acyjny (dla pszenicy), wilgotność, zanieczyszczenia, liczba opadania i gęstość w stanie zsypnym, przedsiębiorcy uczestniczący w 1999 r. w skupie interwencyjnym zbóż mogli wybrać odpowiedni zakres oznaczeń. W momencie pełnej integracji Polski z Unią, w skupie interwencyjnym będzie obowiązywać oznaczanie parametrów wymienionych wyłącznie dla drugiego zakresu.W odniesieniu do poruszonej w oświadczeniu sprawy gospodarstwa rodzinnego rząd uważa, że należy określić pojęcie "gospodarstwo rodzinne" ale nie tworzyć oddzielnej ustawy w tym zakresie. Pojęcie to będzie uwzględnione w przygotowywanej obecnie w Ministerstwie ustawie o urządzaniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Rozwiązanie problemu gospodarowania na terenach górskich i podgórskich wiąże się ściśle z okresem przygotowawczym do wejścia oraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Rolnicy państw członkowskich UE mają prawo do płatności rekompensujących na terenach trudnego gospodarowania. Istnieje jednak konieczność współfinansowania tych rekompensat ze ś
rodków państw członkowskich, w zależności od wielkości tych obszarów. Dlatego przedłożenie rządowego projektu ustawy powinno mieć miejsce po określeniu wielkości środków, jakie otrzyma Polska z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.Odnosząc się do nowelizacji ustawy o izbach rolniczych informuję, że obecnie w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracowywany jest we współpracy z Krajową Radą Izb Rolniczych projekt ustawy o zmianie ustawy o izbach rolniczych oraz o zmianie niektórych ustaw, rozszerzają
cy dotychczasowe uprawnienia izb rolniczych, w tym także w zakresie doradztwa rolniczego.Jednocześnie Sejm RP pod koniec grudnia 1999 roku znowelizował ustawę z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, wprowadzając m. in. rozwiązanie, iż wszystkie ośrodki doradztwa rolniczego zostaną przekazane samorządowi wojewódzkiemu. Projekt ten obecnie znajduje się w Senacie RP. Z uwagi na to prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o izbach rolniczych oraz
o zmianie niektórych ustaw zostały wstrzymane do czasu rozstrzygnięcia w Parlamencie problemu dotyczącego funkcjonowania ośrodków doradztwa rolniczego. Zdaniem Ministerstwa samorząd rolniczy powinien mieć realną możliwość realizacji swego ustawowego zdania, jakim jest doradztwo w zakresie działalności rolniczej, wiejskiego gospodarstwa domowego oraz uzyskania przez rolników dodatkowych dochodów (art. 5 ust. 1, pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych, Dz.U. z 1996 r., Nr 1, poz. 3 z późn. zm.).Z wyrazami szacunku
Z up. MINISTRA ROLNICTWA
I ROZWOJU WSI
SEKRETARZ STANU
Henryk Wujec