Podsekretarz Stanu w MRiGŻ przesłał informację w związku z oświadczeniem senatora Romana Skrzypczaka, złożonym na 38. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 42):
Warszawa, 1999.07.21
Pani
Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek
W związku z otrzymanym oświadczeniem Senatora Romana Skrzypczaka (złożonym na 38 posiedzeniu Senatu w dniu 1 lipca 1999 roku) pragnę zapewnić Panią Marszałek, że resort rolnictwa w pełni docenia znaczenie przedstawionych problemów hodowli i nasiennictwa dla polskiego rolnictwa i podejmuje działania dla zapewnienia prawidłowego rozwoju tej ważnej dziedziny gospodarki.
Hodowla roślin i nasiennictwo stanowią bowiem podstawowe ogniwo w całym łańcuchu postępu biologicznego i zapewniają rolnictwu jeden z istotnych środków produkcji tj. wysokiej jakości materiał siewny wartościowych odmian. Nowe odmiany reprezentujące postęp genetyczny, są rel
atywnie najtańszym czynnikiem warunkującym postęp w produkcji roślinnej. Wielkość produkcji roślinnej oraz zróżnicowane warunki przyrodnicze wymagają utrzymania krajowej hodowli najważniejszych gospodarczo roślin uprawnych.Należy podkreślić, że polska hodowla w wielu gatunkach roślin prezentuje wysoki poziom i zapewnia rolnictwu stały dopływ odmian dostosowanych do warunków przyrodniczych i produkcyjnych.
Mając na uwadze szczególne znaczenie hodowli roślin - rząd i resort rolnictwa w okresie transformacji polskiej gospodarki zapewniał warunki dla funkcjonowania i rozwoju polskiej hodowli roślin, wprowadzając równocześnie zmiany w zakresie organizacji firm i realizacji programów hodowlanych stosownie do potrzeb gospodarki.
Uznając potrzebę dostosowania krajowych podmiotów zajmujących się hodowlą roślin do zasad gospodarki rynkowej i rosnącej konkurencji ze strony firm zagranicznych, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wypracowało w 1996 r. "Program hodowli roślin na tle zmian organizacyjnych w je
dnostkach hodowlanych do 2000 roku".Program ten zakładał, że dofinansowaniem ze środków budżetowych zostaną objęte programy hodowli twórczej gatunków mających duże znaczenie gospodarcze. Skoncentrowane programy hodowlane przypisano jednostkom gwarantującym efektywne wykorzystanie środków budżetowych, co było możliwe poprzez tworzenie silnych firm hodowlano-nasiennnych.
Program ten ukierunkował działania na rzecz integracji działających na rynku hodowli i nasiennictwa podmiotów państwowych i prywatnych.
W przyszłości przewiduje się dalszą koncentrację tych przedsiębiorstw i integracji programów budowlanych.
Przyszłość hodowli, zmiany organizacyjne i zmiany systemu dofinansowania hodowli roślin zostały zwarte opracowaniu pt. "Stan aktualny hodowli roślin w Polsce, wprowadzenie postępu biologicznego" zaprezentowanym na posiedzenie Sejmowej Komisji Rozwoju Rolnictwa i Wsi w dniach 17 i 18 maja br.
Komisja Sejmowa na wyjazdowym posiedzeniu wyraziła poparcie dla przedstawionego programu.
Pozwalam sobie przesłać cytowane opracowanie na ręce Pani Marszałek.
Podzielam pogląd Pana Senatora, że trudna sytuacja ekonomiczna polskiego rolnictwa ogranicza popyt na kwalifikowany materiał siewny, co uniemożliwia samofinansowanie hodowli. Trudności te potęguje ograniczona ściągalność opłat hodowlanych i licencyjnych.
Z tego względu hodowla roślin w Polsce w najbliższych latach nie będzie mogła się rozwijać bez znacznego i stabilnego wsparcia finansowego ze strony państwa. Mając powyższe na uwadze Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej corocznie występuje o środki w ramach ustawy budżetowej na dofinansowanie programów hodowlanych.
Tymczasem znaczące w br. (ponad 20%) ograniczenie środków na postęp biologiczny w produkcji roślinnej spowodowało zmniejszenie dotacji do hodowli roślin. Zapowiadana dalsza redukcja środków będzie stanowiła poważne zagrożenie dla realizacji programów hodowlanych.
Celowe byłoby zatem uwzględnienie tych potrzeb przy konstruowaniu i zatwierdzaniu budżetu na rok 2000.
Ponadto wieloletnia praktyka wykazała, że konieczna jest również pomoc Państwa w postaci zapewnienia rolnikom możliwości korzystania z bonifikat w cenie nabywanych kwalifikowanych nasion i sadzeniaków. Dopłaty do sprzedaży kwalifikowanego materiału siewnego są corocznie realizowane ze środków na postęp biologiczny. Stwarza to możliwość zwiększonego stosowania materiału siewnego o najlepszej jakości.
Celem dalszej poprawy efektywności wykorzystania środków budżetowych Ministerstwo podejmuje działania dla poprawy efektywności wykorzystania środków budżetowych i doskonali system ich przydzielania.
I tak od 2000 r. wprowadzone zostaną nowe zasady ich przydzielania.
Intencją tych zmian jest przede wszystkim zapewnienie stabilnych warunków dofinansowania hodowli przez zawieranie wieloletnich umów z firmami hodowlanymi.
Jeśli chodzi o jednostki badawczo-rozwojowe resortu rolnictwa i gospodarki żywnościowej to z satysfakcją informuję, że podzielam pogląd Pana Senatora, że zmiany w sposobie funkcjonowania i organizacji nauki są niezbędne i powinny ewoluować w kierunku urynkowienia wyników badań. Jednak część badań o znaczeniu podstawowym lub ściśle powiązanych z badaniami z pogranicza tzw. służb państwowych powinny być chronione poprzez odpowiednie regulacje prawne oraz finansowane przez poszczeg
ólne resorty. Taką tezę zawarłem w piśmie skierowanym do Przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych w dniu 21 czerwca br.W Ministerstwie rozpoczęliśmy prace przygotowawcze, mające na celu określenie ogólnych warunków i możliwości powołania w przyszłości państwowych jednostek badawczych (PIB), prywatyzację obecnych jednostek badawczo-rozwojowych (jbr), jak też wykorzystanie innych możliwych ścieżek przekształceniowych jbr. (ustawa o jbr, kodeks handlowy).
Uważam, że przyszłe zreorganizowane placówki naukowe powinny służyć resortowi we wspieraniu perspektywicznych programów społeczno-gospodarczych, w tym związanych z wyzwaniami związanymi z przyszłym wejściem Polski w struktury Unii Europejskiej. Sprawę funkcjonowania zaplecza naukowo-badawczego resortu rigż p
odniesiono w zatwierdzonym przez Radę Ministrów dokumencie pn. "Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich".W ramach restrukturyzacji zaplecza naukowo-badawczego resortu rigż, zakłada się:
1. Powstanie (7-9) państwowych instytutów badawczych - będą to jednostki o strategicznym znaczeniu dla resortu, finansowane przez MRiGŻ i KBN.
2. Włączenie jednostki do przedsiębiorstwa państwowego, jako jego bezpośrednie zaplecze badawcze, lub utworzenie holdingu z innym podmiotem gospodarczym po uprzednim przekształceniu jbr w spółkę prawa handlowego - w tym przypadku musi być partner gospodarczy, który będzie zainteresowany przejęciem jbr.
3. Przekształcenie jednostek lub ich części w spółki prawa handlowego łącznie z ich komercjalizacją - dotyczyć to będzie szczególnie jednostek realizujących prace badawczo-rozwojowe w sferze przetwórstwa rolno-spożywczego.
4.Połączenie jbr ze szkołą wyższą lub placówką Polskiej Akademii Nauk - w przypadku jbr, które nie będą mogły być przekształcone w sposób okreś
lony w pkt 1, 2 i 3.5.Likwidację jbr w sytuacji, gdy zaistnieją ustawowe przesłanki jej likwidacji.
Oczekuję, że wynikiem przemian będzie utworzenie jednostek naukowych działających w różnych formach organizacyjnych:
Przyszłe instytuty Ministra RiGŻ powinny obejmować zakresem swojego działania wszystkie obszary działalności, za które Minister ponosi szczególną odpowiedzialność. Będą to jednostki działające w różnych formach organizacyjnych i tak obok państwowych instytutów badawczych będą również funkcjonować jednostki badawczo-rozwojowe, spółki prawa handlowego, jednostki funkcjonujące w ramach podmiotu gospodarczego itp
.Szczegółowa koncepcja przekształceń jbr resortu rolnictwa, ze wskazaniem, które jednostki będą funkcjonować w formie PIB, jbr, spółek prawa handlowego, a które ulegną likwidacji zostanie opracowana przez Zespół, w którego skład wejdą przedstawiciele Ministerstwa RiGŻ, Jednostek Badawczo-Rozwojowych, Komitetu Badań Naukowych, Rady Głównej JBR oraz związków zawodowych szczebla krajowego i inni.
Tempo i zakres spodziewanych przemian w nauce rolniczej zależne będzie od ustanowienia i zapisów ustawy o Państwowym Instytucie Badawczym, jak też nowelizacji ustawy o prywatyzacji i komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych, która umożliwiałaby stosowanie jej przepisów przez jbr.
W tym miejscu pragnę podkreślić, że nie czekając na uregulowania prawne, dające do dyspozycji jednostkom naukowym nowe ścieżki przekształceń własnościowych, resort rekomenduje jbr pilne prowadzenie prac reorganizacyjnych w oparciu o obecne przepisy prawne.
Z poważaniem
Andrzej Łuszczewski